رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران با تاکید بر اهمیت صنعت فرش در ایران، گفت: فرش یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگی و اجتماعی ایران است و مزیت نسبی اقتصادی زیادی دارد. اما این ظرفیت در دولت سیزدهم مورد غفلت و بی‌مهری قرار گرفت.
سید مرتضی حاجی‌آقا میری در نشست خبری کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران به مناسبت روز ملی فرش، با اشاره به برخورد دولت سیزدهم با مرکز ملی فرش ایران، افزود: مرکز ملی فرش ایران با توجه به مصوبه شورای عالی اداری، در سال ۱۳۸۲ به‌منظور تمرکز همه فعالیت فرش در وزارت بازرگانی وقت تأسیس شد و با از ادغام وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن، جز یکی از معاون‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت.
سازمان ملی فرش زیر نظر رئیس‌جمهوری تشکیل شود
حاجی آقامیری اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ انتقال مرکز ملی فرش از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در دستور کار قرار گرفت که آن زمان هم فعالان صنعت فرش عنوان کردند که این انتقال مشکلات این صنعت را نه‌تنها حل نمی‌کند بلکه بیشتر هم می‌کند. تا اینکه با تغییر چارت وزارت صنعت، معدن و تجارت بدون توجه به قانون و خواسته بخش خصوصی مرکز ملی فرش از زیرمجموعه وزیر خارج شد و به چندین مرحله جایگاه پایین‌تر تنزل پیدا کرد و مرکز ملی فرش را با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی ادغام کردند.
او افزود: مدت‌هاست که مرکز ملی فرش به‌صورت تعلیق است و هیچ فعالیت مفیدی انجام نمی‌دهد. کمیسیون همان زمان هم با تغییر جایگاه مرکز ملی فرش، مخالف بود و خواهان تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی زیر نظر رئیس‌جمهوری است.
کاهش صادرات فرش ادامه دارد
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران درباره آمار صادرات فرش در ایران هم گفت: آمار صادراتی نشان از تنزل این صنعت دارد؛ بعد از وضع تحریم‌های آمریکا در سال ۱۳۹۷ صادرت تنزل یافت و به‌صورت فزاینده و با شیب تندی در حال پیشروی است. امیدواریم در دولت آینده سیاستی اتخاذ شود که به رشد و بازگشت به بازار جهانی فکر کنیم.
استادکار فرش، کارگر ساختمانی می‌شود
علا نور توکلی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران نیز در این نشست، گفت: با از بین رفتن صنعت فرش اشتغال از بین می‌رود و افرادی که در این صنعت کار می‌کردند و هنرآفرینی می‌کردند، وقتی می‌بینند کارآفرینی وجود ندارد که به آن‌ها سفارش بافت فرش دهد، سراغ کارگری و رانندگی می‌روند درحالی‌که هیچ‌کس هم تراز آن‌ها نمی‌تواند فرش ببافد و زیبایی بیافریند و همه این‌ها ناشی از سیاست‌های غلط است.
او تصریح کرد: فرش دستباف متولی دولتی ندارد. نمایشگاه فرش دستباف ایران همیشه اول تا هفتم شهریور به مدت هفت روز برگزار می‌شد ولی امسال با تغییر ساعت، در چهار روز برگزار خواهد شد. اگر نمایشگاه با این شیوه برگزار شود، کسی در آن شرکت نمی‌کنند.
توکلی ادامه داد: مرکز ملی فرش هم دور برگزاری نمایشگاه را خط کشیده است درحالی‌که قبلاً جز برگزارکننده‌ها بود. الآن به‌جای اینکه به دنبال افزایش صادرات و بازاریابی فرش دستباف باشیم تا تحرکی در این صنعت ایجاد شود، دنبال رفع مشکلات خلق‌الساعه هستیم.
او در ادامه افزود: هر نشستی که برگزار می‌شود، انتهای آن به ناامیدی می‌رسد و هیچ جوابی درباره مشکلات نمی‌گیریم. فرش مرجوعی، پیمان‌سپاری ارزی و خیلی از مشکلات دیگر سال‌هاست که با صنعت فرش همراه است و هیچ‌کدام به نتیجه‌ای نمی‌رسد و همین باعث می‌شود که مسیر خسته‌کننده شود.
در دولت سیزدهم صنعت فرش آسیب دید
در ادامه حامد چمن‌رخ، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: فرش برای ما ایرانی‌ها یک کف‌پوش نیست؛ ما با فرش رابطه احساسی داریم. دوستی با فرش مشخصه ایرانیان است.
او ادامه داد: در دولت سیزدهم فرش دستباف ایران با مشکلات زیادی مواجه شده است. در دولت دوازدهم با شروع تحریم‌های امریکا، با تغییر قوانینی مواجه شدیم که یکی بازگشت ارز حاصل از صادرات بود. به‌تبع آن وضعیت، تصمیم غلط بانک مرکزی هیچ سودی برای فرش دستباف نداشت جز پایین آمدن حجم صادرات بخش خصوصی. البته هیچ‌کس منکر این نیست که ارز حاصل از صادرات باید به کشور بازگردد و تحت نظارت دولت باشد ولی وضعیت در حوزه کشاورزی، خدمات فنی و مهندسی و فرش که ارزش‌افزوده تولید می‌کنند، متفاوت است. سخت‌گیری به صادرکننده‌ها باعث افت صادرات در این حوزه‌ها شد.
چمن‌رخ تصریح کرد: در دوران تحریم در یک‌سال حدود ۲۰۰ میلیون دلار صادرات فرش افت کرد و بعد از آن با تصمیم بانک مرکزی بار دیگر با افت ۱۷۰ میلیونی مواجه شدیم. بعداً در دوره دولت سیزدهم به دلیل ناکار بلدی، این روند مشکل‌آفرین ادامه پیدا کرد.
او به موضوع مرکز ملی فرش در دولت سیزدهم اشاره کرد: مرکز ملی فرش قبلاً جایگاه خوبی داشت و به‌صورت هفتگی با وزیر در تعامل بود و فرش دستباف در دولت و سازمان‌های تصمیم گیر کرسی داشت ولی با تصمیم دولت سیزدهم این جایگاه متزلزل شد و ارتباط خود را در دولت از دست دادیم.
به‌گفته چمن‌رخ در این دوره به‌جایگاه صنعت فرش بی‌توجهی و بی‌مهری شد. در فرش دستباف که هنر ملی ایران است و حدود ۱۰ میلیون نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه اشتغال دارند؛ بی‌توجهی دولت باعث یاس و ناامیدی شد.
در ادامه چمن‌رخ فزود: به بند ک تبصره ۹ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ اشاره کرد که «اخذ هرگونه تعرفه و عوارض صادراتی و الزام به پیمان‌سپاری ارزی در خصوص صادرات صنایع‌دستی به‌جز میزان ارزش مواد اولیه مصرف‌شده ممنوع است. این حکم نافی تعهد صادرکنندگان موضوع تبصره (۶) ماده (۱۲) قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نیست. همچنین صادرکنندگان ملزم به رعایت ضوابط و مقررات بانک مرکزی هستند.» البته این بند در بودجه ۱۴۰۳ حذف شد. البته مشخص نشد که نیت دولت سیزدهم چه بود چرا چنین کرد؟
او تاکید کرد: تضعیف فرش دستباف تبعات اجتماعی، اقتصادی دارد. فرش دستباف با جامعه روستایی-کارگری در ارتباط است و عدم توجه به این حوزه علیه اشتغال و امنیت اجتماعی است. هزینه ایجاد شغل در صنایع دیگر با حوزه فرش قابل قیاس نیست در صنعت به ازای هر شغل بالای یک میلیارد تومان سرمایه‌گذاری لازم است، درحالی‌که هزینه اشتغال در حوزه فرش توسط بخش خصوصی تأمین می‌شود. با بی‌توجهی دولت به حوزه فرش دستباف، با موج مهاجرت روستاییان به شهرها مواجه خواهیم شد.
در ادامه عنوان شد که دولت آینده باید به حوزه فرش و رفع موانع این حوزه توجه کند. به دولت بعدی پیشنهاد می‌شود سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی را زیر نظر رئیس‌جمهوری تشکیل دهد. انباشت مشکلات در این حوزه به‌قدری زیادی است که این چالش باید زیر نظر مقام عالی‌رتبه حل شود تا بتوانیم به بازارها برگردیم.
او درباره سهم فرش دستباف ایران در بازارهای جهانی گفت: سهم ما در بازارها معین افت شدیدی کرده اما هنوز به‌طور کامل سهم ما را رقبای ما نگرفته‌اند. ما باید توانمند شویم و به بازارها برگردیم.
ایران دارای رتبه اول صنایع‌دستی در جهان است
در ادامه این نشست حاجی آقامیری به بیمه قالی‌بافان اشاره کرد که قانون مشخصی دارد و باید اعتباران از طرف دولت تأمین شود اما متأسفانه چنین نمی‌شود. امیدواریم دولت آینده به این موضوع توجه کند.
او درباره حوزه صنایع‌دستی هم گفت که صنایع‌دستی نیز همچون فرش ظرفیت مناسبی برای کشور ما است چراکه از ۴۰۰ رشته شناخته‌شده صنعت در جهان ۳۰۰ رشته در ایران فعال است و حتی بالاتر از کشوری همچون چین هستیم و در زمینه صنایع‌دستی رتبه اول را داریم. هیچ استانی در کشور نیست که فرش و صنایع‌دستی در آن فعال نباشد. سراسر پهنه جغرافیایی ما در این حوزه فعالیت می‌کنند و این نشان می‌دهد که اگر از همه ظرفیت‌های خود را در کشور به‌کارگیریم، میزان اشتغال و ارزآوری در کشور ما افزایش می‌یابد.
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران در ادامه تاکید کرد: پیمان‌سپاری ارزی یکی از مهم‌ترین مشکلات حوزه صادرات فرش و صنایع‌دستی و یکی از عوامل اصلی کاهش شدید میزان صادرات آن‌ها بوده است.
فرش افغانی به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شود
در ادامه چمن‌رخ درباره حضور نیروی کار افغانستانی در صنعت فرش گفت: تعداد نیروی کار افغانستانی در حوزهٔ تولید فرش دستباف اندک است. بخش مهمی از این افراد در خراسان رضوی و خراسان جنوبی حضور دارند و با موج مهاجرت ایجادشده تعدادشان در حال افزایش است اما شمار این افراد به‌قدری نیست که بتوانند تأثیری در بازار بگذارند.
او درباره دلیل افزایش تعداد فرش‌های دستباف افغان‌بافت در ایران هم گفت: فرش‌های افغان‌بافت در بازار ایران فرش‌هایی نیست که در ایران تولید شود بلکه این فرش‌ها در افغانستان بافته می‌شوند و با تریلی به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و علنی در بازار عرضه می‌شوند. کار به‌جایی رسیده که قرارداد می‌بندند و سفارش می‌گیرند و بعد فرش را تحویل می‌دهند.
درباره میزان واردات غیرقانونی فرش افغانی هم عنوان شد: اگر از گمرک استعلام کنید رقم را صفر اعلام می‌کنند اما به‌صورت غیرقانونی شاهد ورود فرش هستیم.
چمن‌رخ دربارهٔ کیفیت و طرح این فرش‌ها گفت: فرش‌های افغانی با طرح‌های مینیمال وارد بازار ایران شده‌اند. رنگ قرمز قشنگی را انتخاب کرده‌اند که مشابه فرش بلوچ است. با توجه به قیمت این فرش برای فروشندهٔ ما عرضهٔ آن مقرون‌به‌صرفه است اما باید توجه داشت که فرش بلوچ از بهترین پشم ایرانی یعنی پشم زابل استفاده می‌کند اما فرش‌های افغان از پشم دباغی اصفهان، بعد از رنگرزی بهره می‌گیرند.
توکلی هم گفت: استهلاک فرش‌های افغان بسیار بالاست و ما بارها در نامه‌نگاری با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز خواستار برخورد جدی با این موضوع شده‌ایم اما هنوز توفیقی به دست نیامده است.
در ادامه میری از بسته توسعه‌ای خبر داد که با تأیید فعالان حوزه فرش و صنایع‌دستی آماده می‌شود و به رئیس دولت آینده تحویل داده خواهد شد. امیدواریم دولت آینده با بخش خصوصی همکاری کند و به مطالبه بخش خصوصی اهمیت دهد. همچنین امیدوارم دولت چهاردهم رفع تحریم‌ها را به‌عنوان اولویت در نظر بگیرد.
منبع: اتاق ایران آنلاین
