فرش دستباف استان مرکزی روزگاری یکی از مطرح ترین برندهای فرش در کشور بود، اما متاسفانه فرش استان از جایگاه واقعی خود دور شده و مهم ترین علت این امر را می توان فاصله بین بافندگان و متقاضیان عنوان کرد.
پایگاه خبری دنیای برند به نقل از خبرگزاری مهر: پشت دار قالی می نشیند و با رنگ های طبیعی تصویری از عشق را با نقشه ای روبروی دیدگانش می بافد. این هنر دست یک قالیباف هنرمند از خطه استان مرکزی است که با ذوق، هنر اصیل ایرانی را با جاذبه های پر رمز و راز فرهنگ و هنر ملی در تارها و پودهای فرش خود درآمیخته است.
فرش دستباف استان مرکزی امروز بیمار در حال احتضاری است که با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کند. با اندک تامل می توان به سبقه تاریخی این فرش اصیل پی برد به طوری که در دوره قاجار و قبل از جنگ جهانی اول بازار کنونی شهر اراک که شبکه ارتباطی چهار دروازه مشهور شهرجرد، راهزان، حاج علی نقی و دروازه قبله بوده است، مرکز مهم برای تولید مواد اولیه و تجارت و صادرات فرش در تمام منطقه به شمار می رفت و در آن برهه، بافت قالی و قالیچه با طرح های خاص منطقه ای همچون بند ریحان، گل حنا، بوته میر، در مناطقی از استان نظیر اراک و فراهان رواج پیدا کرده بود.
فرش استان مرکزی گنجینه ای از طرح های مختلف و منحصر به این خطه را دارا است و در طرح های فرش روستایی استان مثل لیلیان، بند ریحان و طرح های مشک آباد و… جلوه های خاص دیده می شود و فرش دستباف استان به لحاظ استفاده از رنگ هایی مانند دوغی ساروق، آبی فراهان و روناسی مشک آباد و… شهرت جهانی یافته است.
با گذشت زمان، این هنر جایگاهی که در گذشته داشته را از دست داده و فرش استان مرکزی نیز از این قضیه مستثنی نیست. امروز صنعت فرش در سال هایی که سخن از رونق تولید به میان می آید، در حوزه اشتغال زایی و ارزآوری از اهمیت خاصی برخوردار است و باید بیش از گذشته بیشتر مورد توجه قرار گیرد، اما همچون بیماری است که نوشدارو می طلبد و گویا نوشدارویی برای این درد وجود ندارد.
رونق صنعت فرش دستباف در گرو تطابق با سلیقه مشتری
یکی از فعالین صنعت فرش دستباف استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: فرش استان مرکزی یکی از مطرح ترین برندهای فرش در کشور است اما متاسفانه فرش استان از جایگاه واقعی خود دور شده و مهم ترین علت این امر را می توان فاصله بین بافندگان و متقاضیان عنوان کرد.
کامبیز مهاجرانی افزود: می توان ادعا کرد از لحاظ بافت، هیچ نقطه از کشور، بافت فرش استان مرکزی را ندارد و برندی همچون برند فرش ساروق اراک، در هیچ منطقه ای از کشور یافت نمی شود.
امروز دیدگاه ها و معیارها تغییر کرده و روش های سنتی منسوخ شده، اینکه تولیدکننده بر اساس درخواست و سلیقه خود فرش تولید کند، مورد پسند مشتری نیستاین فعال صنعت فرش دستباف استان مرکزی بیان کرد: امروز دیدگاه ها و معیارها تغییر کرده و روش های سنتی منسوخ شده، اینکه تولیدکننده بر اساس درخواست و سلیقه خود فرش تولید کند، مورد پسند مشتری نیست.
وی ادامه داد: امروزه مصرف کننده فرش دستباف به ملاک های دیگر از جمله همخوانی با دیزاین منزلش بسیار اهمیت می دهد. از این رو ارتباط با دیزاینرها می تواند بسیار مثمر ثمر باشد.
مهاجرانی تاکید کرد: فعالان در حوزه فرش باید به نیازهای تولیدکنندگان بازار فرش توجه کنند و این امر نیاز به یک همت و عزم جمعی دارد تا رونق را به بازار فرش استان مرکزی بازگرداند و این صنعت را به روز کند.
یکی دیگر از پیشکسوتان صنعت فرش دستباف استان در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در حاضر بخش خصوصی در حوزه فرش دستباف فعالیت ندارد و بخش دولتی نیز از این صنعت آن طور که باید حمایت نمی کند.
جیریایی گفت: ورود بخش خصوصی متشکل از افراد متخصص و آشنا به حوزه فرش می تواند به رونق هرچه بیشتر فرش استان مرکزی کمک کند. از طرفی با وجود سبقه تاریخی فرش استان مرکزی، تبلیغات در این حوزه بسیار اندک است و باید تبلیغات بیشتر و گسترده تری در این زمینه صورت پذیرد.
کمرنگ شدن روش های سنتی در تولید؛ عامل بی رونق فرش دستباف مرکزی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: فرش استان مرکزی از دیر باز علاوه بر اینکه با اقتصاد خانواده ها گره خورده بود در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی داشته است.
علیرضا ایزدی افزود: استحکام و بافت براساس سلیقه بازار هدف باعث شد، فرش این خطه در یک بازه زمانی خاص از رونق ویژه ای برخوردار باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: باید با دید هنری به فرش دستباف نگاه شود و از توجه به نخ ریسی و رنگ آمیزی نباید غافل شد.
عدم شناسایی نیاز و سلیقه بازار هدف، دلایلی همچون از بین رفتن نخ ریسی سنتی، استفاده نکردن از رنگ های غالب و کنار گذاشتن رنگ های گیاهی و استفاده از رنگ های شیمیایی تهدید امروز حوزه فرش دستباف استان استایزدی گفت: در فرش های استان مرکزی از رنگ های گیاهی و رنگرزی به شیوه سنتی استفاده شده و در واقع سه عامل رنگ، گره و نوع بافت در هم تنیده سه عامل دوام و استحکام فرش دستباف استان به حساب می آید.
وی بیان کرد: در راستای رونق مجدد این هنرصنعت، حال حاضر باید به به روز بودن رنگ و طرح فرش دستباف استان مرکزی توجه شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: عدم شناسایی نیاز و سلیقه بازار هدف، دلایلی همچون از بین رفتن نخ ریسی سنتی، استفاده نکردن از رنگ های غالب و کنار گذاشتن رنگ های گیاهی و استفاده از رنگ های شیمیایی تهدید امروز حوزه فرش دستباف استان است.
بازار فرش دستباف در دست کشورهای دیگر
ایزدی بیان کرد: در حال حاضر رقیبان این صنعت از جمله چین، ترکیه و افغانستان افزایش یافته و با استفاده از طرح و نقشه های ایران اقدام به تولید فرش های مشابه می کنند که این امر صدمات زیادی به صنعت فرش کشور ما وارد کرده است.
وی با بیان این که یکی از نکات مهم در این صنعت تبلیغات است، گفت: فرش دستباف نیازمند تبلیغاتی جدید است تا بتواند جایگاه خود را حفظ کند و از رونق نیفتد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: امروزه باقی ماندن فرش به عنوان یک منبع درآمد اقتصادی برای خانوارها و ارزآوری نیازمند حفظ و توسعه بازارهای صادراتی و حمایت دولتی است و باید راهکارهای لازم برای رونق فرش دستباف استان مرکزی توسط متولیان امر احصا و اجرایی شود.
رقبای خارجی گوی سبقت را از فرش دستباف مرکزی ربوده اند
در ادامه رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی اظهار داشت: دوران طلایی فرش استان مربوط به سال ۱۲۶۰ تا ۱۳۴۰ است و این برهه زمانی یکی از چهار قطب فرش کشور محسوب می شد.
محمدهاشم ریاحی گفت: از جمله قابلیت های فرش استان مرکزی استفاده از مواد اولیه مرغوب و رنگ های سنتی در کارگاه های رنگرزی آن زمان بوده که رغبت شرکت های خارجی را برای این تجارت بر انگیخته بود.
صادرات فرش استان مرکزی در دو دهه به عنوان اولین کالای غیرنفتی مطرح بود، یعنی پتانسیل و ظرفیت بسیار در این حوزه وجود دارد که با حمایت های لازم به رونق بیشتر فرش استان می انجامدوی افزود: اروپاییان به کیفیت و اصالت فرش استان مرکزی پی برده بودند و توانمندی هنرمندان و قالیبافان نیز در رونق فرش استان موثر بود تا کالایی را تولید کنند که از شهرت جهانی برخوردار باشد.
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی گفت: در حال حاضراز تعداد تولید کنندگان حوزه فرش در استان و کشور کاسته شده است و به جای خامه و رنگ طبیعی از رنگ های صنعتی در فرش استفاده می شود.
ریاحی بیان کرد: کشورهایی از قبیل افغانستان، ترکیه و چین در زمینه تولید فرش با ایران رقابت می کنند و این موضوع بازار تولید فرش کشور را با مشکل مواجه ساخته است.
وی اظهار کرد: در استان مرکزی ۳۵ هزار قالیباف شناسایی شده و کارت قالیبافی برای آن ها صادر شده است. سه تشکل در حوزه فرش و ۸۰ کارگاه تولید کننده غیر متمرکز نیز در استان در این زمینه فعالیت دارند.
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی بیان داشت: صادرات فرش استان مرکزی در دو دهه به عنوان اولین کالای غیر نفتی مطرح بود، یعنی پتانسیل و ظرفیت بسیاری در این حوزه وجود دارد که با حمایت های لازم به رونق هرچه بیشتر فرش استان می انجامد.
آموزش مهارتی قالی بافی در تمام شهرستان های استان برقرار است
در ادامه مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی اظهار کرد: یکی از رسالت های این اداره کل مهارت آموزی و آموزش در حوزه فعالیت های بافندگی به هنرجویان و علاقمندان است.
هم اکنون در ۲۱ مرکز آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی در ۱۲ شهرستان، دوره های آموزشی قالی بافی دایر است که می تواند زمینه ای برای افزایش گرایش به فعالیت در حوزه این هنرصنعت باشدسعید رضا شامحمدی گفت: از دیرباز بحث آموزش صنایع دستی از جمله آموزش بافت فرش دستباف در مجموعه فنی و حرفه ای استان به ویژه مراکز خواهران دایر بوده است.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی ادامه داد: در خصوص صنعت فرش ۳۵ رشته و همچنین استاندارد آموزشی فرش دستباف در سازمان فنی و حرفه ای وجود دارد.
وی گفت: کارآموزان صنعت فرش با مراجعه به سایت فنی و حرفه ای می توانند با مشاهده حرفه های این حوزه نسبت به ثبت نام اقدام کرده و آموزش و مهارت های لازم را کسب نماید.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی بیان کرد: هم اکنون در ۲۱ مرکز آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی در ۱۲ شهرستان، دوره های آموزشی قالی بافی دایر است که می تواند زمینه ای برای افزایش گرایش به فعالیت در حوزه این هنرصنعت باشد.
شامحمدی خاطر نشان کرد: سازمان فنی و حرفه ای با ایجاد فضای آموزشی در ندامتگاه ها، سکونت های غیررسمی، مراکز سیار شهری و… به دنبال ایجاد اشتغال در این حوزه است.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای استان مرکزی گفت: بخشی از جامعه هدف این اداره کل در مهارت آموزی این صنعت، مددجویان تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد می باشند.
فرش دستباف استان مرکزی نماد فرهنگ، ذوق و هنر ایرانی است و حفظ و صیانت از این صنعت بسیار حائز اهمیت است. از آنجا که جامعه با مشکل بیکاری جوانان مواجه است رونق این هنر می تواند زمینه اشتغالزایی را هم فراهم سازد. در این رابطه باید راهکارهای اجرایی اصولی اندیشیده شود تا بار دیگر هنر فرش دستباف استان مجالی برای عرض اندام پیدا کند و خوش بدرخشد.