سرج ارستر دقیقاً چیست؟
همانطور که از اسمش بر می‌آید، برق گیر وسیله ایست که با مهار جریان‌های شدید و ناگهانی ناشی از عوامل بیرونی (همچون صاعقه)، یا درونی (عملیات سوئیچ زنی)، از تجهیزات برقی محافظت می‌کند. همچنین برقگیر با اسامی دیگری همچون دستگاه حفاظت در برابر ولتاژ شدید (SPD)، و دستگاه حذف ولتاژ شدید (TVSS) یاد می‌شود.
با توجه به اینکه برق گیر و صاعقه گیر ، حداقل روی کاغذ کار یکسانی را انجام می‌دهند، اکثر افراد آنها را با هم اشتباه می‌گیرند. این در حالیست که مهمترین تفاوت آنها این است که؛ صاعقه گیرها بیرون از ساختمان نصب می‌شوند، اما برق گیرها داخل ساختمان نصب می‌شوند.
استفاده از برقگیرهای استاندارد در سیستم های حفاظتی اهمیت ویژه‌ای دارد از این جهت توصیه همیشگی کارشناسان در این حوزه، انتخاب سرج ارستر یا برقگیر استاندارد است. شرکت مهندسی نیرو ایستا با سابقه طولانی در عرضه تجهیزات و اجرای سیستم های ارتینگ اقدام به ارائه انواع یرق گیر استاندارد نیز نموده است. نیرو ایستا نمایندگی شرکت سرج ارستر OBO انواع برقگیر و اسپارک گپ با کیفیت و استاندارد این شرکت را با قیمتی مناسب ارائه می‌کند. در خرید تجهیزات سیستم ارتینگ همواره از استاندارد بودن اقلام اطمینان حاصل کنید استاندارد شرط اول در حفاظت است.
برق گیرها چگونه عمل می‌کنند؟
تمامی دستگاه‌ها و وسایل برقی، دارای محدوده ولتاژ ثابتی هستند. این محدوده بیانگر سطوح ولتاژ خاصی است. دستگاه‌ها بگونه ای طراحی شده‌اند که در درون این محدوده به صورت کاملاً امن عمل کنند. اگر ولتاژ دریافتی دستگاه بیشتر از محدوده ولتاژ توصیه شده باشد، ممکن است در طرز کارش اختلالی به وجود بیاید، اجزای درونی‌اش آسیب ببینند، یا در بدترین سناریو منفجر شود.
بنابراین سؤال این است که اصولاً چرا ولتاژها از حد تعیین شده فراتر می‌روند؟ باید به این نکته مهم توجه کرد که نوسانات ولتاژ همیشه رخ می‌دهند. دلایل مختلفی در ایجاد این وضعیت تاثیرگذار هستند، برای مثال ممکن است یکی از اتصالات منزل یا ساختمان فرسوده یا شُل شده باشد. همچنین ممکن است سیم کشی مشکل داشته باشد، کیفیت برق دریافتی از منبع پایین باشد، تداخلات الکتریکی وجود داشته باشند یا خیلی عوامل دیگر. این نوسانات در اکثر موارد از محدوده مجاز فراتر نمی‌روند، و منشأ نگرانی نیستند. اما ممکن است این نوسانات ولتاژ در برخی موارد دچار افت‌ها یا افزایش‌های شدید شوند. این حالت‌ها به خاطر صاعقه یا اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچ زنی به وجود می‌آیند.
سرج ارستر ها ، اضافه ولتاژهای ناشی از صاعقه یا عملیات سوئیچ زنی را محدود می‌کنند (نوسانات ولتاژی که پس از تغییر ناگهانی شرایط کاری سیستم الکتریکی به وجود می‌آیند). اگر یک برخورد مستقیم و احتمالی صاعقه رخ بدهد، برق گیرها نمی‌توانند از سایر تجهیزات در برابر این رویداد محافظت کنند.
اما از سوی دیگر، آنها می‌توانند از دستگاه‌ها در برابر ولتاژهای گذرای ناشی از صاعقه، هنگامی که در مجاورت سیم رسانا ایجاد می‌شوند حفاظت کنند. از این لحاظ، سرج ارسترها می‌توانند مثل حالتی که ولتاژهای گذرا از صاعقه ناشی می‌شوند، ولتاژهای گذرای ناشی از خطای سوئیچ زنی در تجهیزات فشار قوی را مهار کنند.
فارغ از اینکه اضافه ولتاژ از چه منبعی ناشی شده باشد، طرز کار برق گیر همیشه یکسان است. سرج ارستر ولتاژ اضافه را محدود می‌کند ، تا ولتاژ عبوری از سیستم قدرت را به حداقل برساند، یا اینکه ولتاژ اضافه را به سمت زمین منحرف می‌کند. برخی مدل‌های برق گیر که امروزه در بازار موجود هستند به سیستم “شمارنده‌ی ولتاژ شدید” مجهز هستند. این سیستم ابزاری است که تخلیه ولتاژ شدید را شناسایی می‌کند.
انواع برق گیر و کاربردهای آنها
برق گیرها معمولاً بر اساس ولتاژ اسمی، و میزان حفاظت ایجاد شده برای شبکه طبقه بندی می‌شوند. در اینجا برخی دسته بندی‌های رایج برای برق گیرهای استفاده شده در سیستم‌های قدرت را مشاهده می‌کنید.
۱-برق گیرهای ثانویه
برق گیر ثانویه، برق گیری است که ولتاژ اسمی‌اش زیر ۱۰۰۰ ولت است. آنها نوع دیگری از حفاظت در برابر نوسان را برای ترانسفورماتور خدمات رسانی کننده به منزل فراهم می‌کنند. نرخ خرابی ترانسفورماتور چیزی بین ۰.۴ الی ۱ % تخمین زده شده است (۵۰ تا ۷۰ % خرابی‌ها به خاطر نوسانات ولتاژ سمت فشار ضعیف رخ می‌دهند). هنگامی که برق گیر ثانویه‌ای روی سیستم نصب شود، نرخ خرابی به شکل معناداری کاهش می‌یابد.
۲- برق گیر مخصوص پُست برق
هنگامی که دنبال قابلیت خنثی سازی نوسانات ولتاژ فشار قوی هستیم، برق گیرهای مخصوص پُست برق بهترین گزینه برای انجام این کار هستند. از بین تمام انواع برق گیرها، برق گیرهای پُست دارای بیشترین قابلیت تخلیه ولتاژها و تحمل بالاترین جریان‌های خطا هستند. این برق گیرها در محدوده ولتاژ ۳ الی ۶۸۴ کیلوولت یافت می‌شوند. برق گیرهای پُست، در مقاومت‌های مکانیکی مختلف یافت می‌شوند تا در شرایطی با سطوح ولتاژ بسیار بالا کار خود را به خوبی انجام دهند.
۳- برق گیرهای میانی
از برق گیرهای میانی معمولاً در پستهای توزیع کوچک ، یا هنگامی که حفاظت از کابل‌های زیرزمینی ضروری است استفاده می‌شود. آنها برای ترانسفورماتورهای خشک ایده آل هستند. آنها می‌توانند ولتاژهای تخلیه بالا را کنترل کنند، و قابلیت مقاومت خوبی در برابر جریان‌های بالا دارند. البته قدرت تحمل جریان آنها کمتر از برق گیرهای ثانویه است. برق گیرهای میانی در محدوده ولتاژهای اسمی ۳ الی ۱۲۰ کیلوولت یافت می‌شوند.
۴-برق گیرهای توزیع
این سرج ارسترها ، از لحاظ میزان حفاظت از بین تمام برق گیرها دارای کمترین قابلیت‌های حفاظتی هستند. بدین ترتیب آنها فقط روی شبکه‌های ولتاژ متوسط ، یا ترانسفورماتورهای اتاقکی- زانویی نصب می‌شوند.
در نواحی که خطر صاعقه بالایی دارند، برق گیرهای با دوام و با کیفیت نصب می‌شوند تا با ملاحظات حفاظتی سازگار باشند. نواحی که صاعقه در آنها به صورت عادی رخ می‌دهد، با برق گیرهای عادی هم به خوبی قابل محافظت هستند. در این موارد، گاهی اوقات از برق گیر نصب شده روی یک پایه عمودی استفاده می‌شود. این روش به متوقف سازی نوسان ولتاژی که به تجهیزات و شبکه اتصالات زیرزمینی اعمال می‌شود جلوگیری می‌کند.
برق گیر
هنگامی که می‌خواهیم از سیستم برقی، و هرگونه وسیله برقی بارگذاری شده در برابر حوادث طبیعی ناشی از طوفان، صاعقه و اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ لحظه‌ای حفاظت کنیم، برق گیرها به عنوان اولین خط دفاعی به کار گرفته می‌شوند.
سری محصولات برق گیر و اسپارک گپ ها
توانایی سری برقگیرها برای حفاظت از شبکه‌های انتقال و توزیع برق در برابر اضافه ولتاژها، تا حداکثر ولتاژ ۵۰۰ کیلوولت اثبات شده است. سرج ارسترهای کامپوزیتی با ولتاژ اسمی ۳-۳۶ کیلوولت ، مجوزات و استاندارد ها را دریافت کرده‌اند. آنها قابلیت‌های خنثی کنندگی خوبی دارند ، و عملیات مطمئن و پیوسته در هفت روز هفته و ۲۴ ساعت شبانه روز را تضمین می‌کنند. اسپارک گپ ها در سوئیچ های ولتاژ بالا ، ترانسفورماتورهای بزرگ ، در نیروگاه ها و پستهای برقی استفاده می شود
نتیجه گیری
سرج ارستر معمولاً در مجاورت تجهیزات اندازه گیری سیستم الکتریکی نصب می‌شود. اگر می‌خواهید برق گیر مطمئنی داشته باشید که مجوزها و استانداردهای لازمه را دریافت کرده باشد، و خیالتان از لحاظ عملکرد بی عیب و نقصش راحت باشد، ما سری محصولات سرج ارستر OBOرا به شما توصیه می‌کنیم. این سرج ارستر ها به ابزار نظارت بر ولتاژهای شدید و شمارنده‌ی تخلیه مجهز هستند. شرکت مهندسی نیرو ایستا نمایندگی رسمی این برند خوش آوازه در ایران است که توانسته محصولات با کیفیت این برند را در اختیار هم میهنان عزیز قرار دهد.
