عزاداری سنتی مردم استان بوشهر با سبک منحصر به فرد، محتوای غنی نوحه ها و پایبندی به سنت های اصیل از ظرفیت بالایی در فرهنگ سازی قیام عاشورا برخوردار است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز بوشهر، عزاداری سالار شهیدان در استان بوشهر دارای پیشینه طولانی است؛ به گونه ای که نوع و شکل عزاداری و محتوای متون نوحه ها و تعزیه ها، عزاداری مردم استان بوشهر را متمایز از دیگر نقاط کشور کرده است.
ذکرخوانی
ذکرخوانی از آیین های آغاز ماه محرم در استان بوشهر است . در این رسم دیرینه تعدادی از افزاد مسن که بزرگتر مجلس محسوب می شوندهنگام غروب آفتاب آغازین روز ماه محرم با نوای خوش ابیات و اشعاری را زمزمه کرده و مردم را در جریان فرارسیدن محرم قرار می دهند.
سنج و دمام
سنج و دمام به عنوان دو نوای آشنا در عزاداری سالار شهیدان برای مردم استان بوشهر و عزاداران امام حسین در این استان در واقع هشدار باش و دعوت به عزاخانه سرور شهیدان دشت نینواست. گروه دمادم‌زن متشکل از ۵ تا ۷ نفر است که شامل یک نفر اشکون زن (دمام کوچک)، دو نفر غمبرزن (دمام بزرگ) و چهار نفر هم زیر غمبرزن (دمام متوسط) می‌شود که به صورت هماهنگ با هم و در ریتمی متفاوت بر طبل و دمادم خود با شور و حرارت خاصی می‌کوبند.
پامنبری
دومین مرحله ازعزاداری بوشهری پس از نوای روح نواز سنج و دمام است. تعدادی از افراد پا به سن گذاشته و دارای نوای خوش با نشستن در کنار منبر به صورت جمعی و با سبکی خاص پامنبری را اجرا می کنند.
پامنبری خوانی از قدیمی ترین سبک های نوحه خوانی و عزاداری در استان بوشهر است.مردم در قسمت هایی که لازم است در جواب ذاکر همخوانی می کنند.
سینه‌زنی سنتی بوشهر
سومین مرحله از عزاداری سنتی استان بوشهر سینه زنی سنتی است.
سینه زنی با تشکیل حلقه های ویژه سینه یا بر (Bor) آغاز می شود.
در سینه‌زنی بوشهری یک نفر به عنوان پیشخوان با خواندن نوحه های پیش واحد مجلس عزا را برای نوحه خوانی آماده می کند.در هر بر یا حلقه سینه‌زنی، افراد با دست چپ، کمر فرد کناری را گرفته و با دست راست سینه می‌زند و سینه‌زن‌ها با هر ضربه به سینه، پای خود را حرکت داده و دور می‌چرخند و نوحه‌خوان اصلی، نوحه را با دو ضرب به صورت هر ضرب روی یکی از پاها اجرا می‌کند و مردم هم در جاهای لازم پاسخ می‌دهند.
اوج اجرای سینه‌زنی بوشهری، اعلام واحد توسط نوحه‌خوان است که در آخرین لحظات سینه‌زنی که دریای مواج سینه‌زنان در اوج هیجان و شور فرو رفته، پس از یک مکث کوتاه با صدای رسا می‌گوید واحد و از این به بعد سینه‌زن‌ها فقط روی پای راست سینه می‌زنند و نوحه‌خوان نوحه واحد را مطابق و مناسب با روز عزا می‌خوانند.
در واحد سینه زنان با حرکات موزون پا، پای راست را عقب می اندازند در حالی که خم شده اند، دست راست را تا نزدیک زمین می برند، بعد با چرخش دست بلند می شوند و به صورت هماهنگ و یک صدا سینه می زنند.
آیین سینی زنی بوشهری از جمله آیین های مشهور و سنتی عزاداری است که به ثبت ملی رسیده است.
آیین هیا مظلوم؛ بر حیدری یا یزله
نحوه انجام آیین هیا مظلوم به این صورت است که افراد با گرفتن کمر فرد جلو یک صف تشکیل می دهند و به نرمی قدم برداشته و به جلو می‌روند. در این مراسم عزاداری، گروه پس از طی مسافتی ایستاده و دایره وار و خمیده به سمت مرکز، با ریتم یزله شروع به سینه زنی می‌کنند.. این آیین سنتی بوشهری در روزهای نهم و دهم محرم در پایان سینه زنی سنتی برگزار می شود.
آیین صبحدم
این آیین به یاد وداع جانسوز سید و سالار شهیدان دشت کربلا با اهل بیت رسول خدا در بامدادان روز عاشورا برگزار می شود.
در این آیین عزاداران بوشهری با نوای ” ای صبحدم یک دم مدم، یک امشبی بهر خدا، تا کشته نگردد حسین، اندر زمین کربلا” سینه زنان به گرد منبر می چرخند و این نوا را با سوز و آه نجوا می کنند.
آیین صبحدم خوانی یکی از رسوم ماندگار در استان بوشهر است که در کمتر شهری از کشور اجرا می شود .
