اقتصاد ایران: کرمان – فرش کرمان که روزگاری به لحاظ کیفیت و خوش منظری آوازه اش زبانزد هر کوی و برزن بود و در تمثیلات روزانه رواج یافته و به قول امروزی ها به یک برند جهانی تبدیل شده بود، این روزها در اثر بی توجهی ها از صفا و جلای تارو پودهای گذشته اش در حال فاصله گرفتن است.هر چند در دنیای ماشینی کنونی اغلب حرفه ها به نوعی در معرض پوست اندازی و تغییر ماهیت قرار می گیرند و راهی جز همراهی با ذائقه های مخاطبان بازارهای امروزی ندارند اما آن چیزی که می تواند این حرفه ها را از اصل و نسب خود دور کند و در عین حال پاسخگوی ذائقه و نیازهای نسل امروزی نباشد را می توان ناشی از کج سلیقگی های برخی متولیان امور دانست.
به فرض مثال زمانی که در اثر خلا کارگاه های ریسندگی و رنگرزی در منطقه ای چون سیرجان استان کرمان که مرغوبیت پشم آن از دیر باز زبانزد عام و خاص بوده این روزها که تن به صدور خام آن به عنوان مرغوب ترین مواد اولیه در فرش بافی می دهیم باید از آینده این هنر اصیل کرمانی هم بیمناک باشیم.
به گفته بافندگان قالی و فرش کرمان، پشم سیرجان از مهم ترین مواد اولیه در تولید فرش دستباف مرغوب در کرمان است که متاسفانه صادر شدن این ماده اولیه به دلیل نبود کارگاه ریسندگی و رنگرزی به بیرون از کرمان خود موجب پر شدن بازار از مواد نامرغوب شده و همین امر کیفیت فرش کرمان را تا اندازه ای زیر سووال برده است .
به گفته آنان، سلیقه یابی و غفلت استفاده از نقشه های قدیمی نیز که می تواند در کنار حفظ کیفیت و مرغوبیت این کالا مورد توجه دست اندرکاران قرار گیرد نیز دو عامل دیگری هستند که این روزها موجب کاهش تقاضای فرش کرمان در بازار جهانی شده است .
قالی بافی بی تردید در تاریخ سرزمین ایران نقش بسیار مهمی داشته و دارد و یکی از هنرهای قدیم و اصیل است که آن را از گذشته تا به امروز به ایرانیان نسبت داده اند و هم اکنون این هنر جزو میراث فرهنگی و ملی ایران به شمار می رود.
قالی کرمان در این میان یکی از نفیس ترین صنایعی است که توانسته است با دارا بودن کیفیت و مرغوبیت بالا شهرت های جهانی بسیاری را در گذشته کسب کند.
آنچه پیداست تاریخ فرش کرمان سابقه ای ۵۰۰ ساله دارد که در عهد صفویه این هنر به اوج شکوفایی خود رسید و در اوایل دوره قاجار و شروع انقلاب صنعتی با ورود پارچه های نساجی و ماشینی یک دوره کاهش تولید انواع منسوجات دستی را تجربه کرد و این خود عامل تشدید گرایش به سمت این هنر شد و بعد از انقلاب صنعتی اروپا، یکی از پررونق ترین دوره های قالیبافی در کرمان آغاز شد.
دقت و ظرافت در نقش، رنگ، بافت و نوآوری ها در قالیبافی سبب سبقت از دیگر رقبا شد و موجب گردید تا کرمان قالی های نفیس و با ارزش و بی مانندی را به بازار خارج از کشور نیز ارایه دهد.
طراحان و تولید کنندگان معروفی در کرمان داشتیم که با طرح های گل فرنگ، گلدانی و ظل السلطان با رنگ های لاکی سیر و روشن، بِژ، عنابی، مِسی، آبی سیر و روشن، سُرمه‌ای، صورتی و سبز سیر و روشن که در هر قالی به طور متوسط بین ۱۵ تا ۳۰ رنگ به کار می رفت فرش کرمان را به برند جهانی تبدیل کرد.
شرکت سهامی فرش کرمان نیز با بیش از ۶۰ سال سابقه از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان فرش‌های اصیل کرمان است که در آن طرح های سبزی کار، تصویری و افشان استفاده می شود و مهم ترین طرح های سبزی‌کار؛ طرح حافظ، لیلی، مجنون، خیام و منظره است که در حوزه قالیبافی راور که تاریخچه بافت در آن به سال ۱۸۶۶ میلادی برمی گردد بافته می شود.
شهر بابک، سیرجان، بافت، رابر، نواحی غرب جیرفت، بیلوردی، اسعدی، بیلری، کوتلو، سرآباد، دشتاب، پاریزی، ده‌شتران و دحلج از جمله مراکز بافت قالیچه های افشار در کرمان هستند که نقش مرغ یا ترنج بر متن ساده و درختانی که گاه از گلدان سر برآورده اند و پرندگانی که بر روی این درختان نشسته اند از زیباترین نگاره های به کار رفته در آنهاست.
و آیا این همه وصف و تمثیل ها کافی نیست برای یک انسجام بخشی و یک وحدت اورژانسی که فرش کرمان احیا شده و جایگاه واقعی خود را به دست آورد؟!! آیا یک لحظه را می شود از دست داد و کرمان را معطل تصمیم گیری ها و ناهماهنگی ها و بدسلیقگی های بعضی افراد کرد؟!
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت شمال استان کرمان گفت: نداشتن مدیریت واحد یکی از مهم ترین عناصری است که در رکود فرش نقش داشته و استاندار کرمان نیز آن را مورد تاکید قرار داده است که اعمال مدیریت واحد برای صنعت فرش دستباف کرمان اولین قدم در به دست آوردن جایگاه اصلی آن در استان می باشد.
مهدی حسینی نژاد با اشاره به وجود ۴۰ هزار بافنده فرش در استان کرمان گفت: کارگاه های متمرکز و نظارت کمیته متمرکز از جمله عواملی است که می تواند در رسیدن فرش کرمان به جایگاه واقعی خود موثر عمل کند.
وی به ۳۰ میلیون دلار صادرات فرش استان در سال گذشته اشاره کرد و گفت: فرش کرمان یکی از برندهای مهم فروش در دنیاست و با توجه به پتانسیل این صنعت، می توان با برگرداندن این فرش به اصالت رنگ، طرح و بافت خود صادرات را افزایش داد.
مهدی طبیب زاده رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان نیز وجود انجمن تخصصی فرش دستباف را در استان برای ۴ گروه طراح، تولید کننده ، بازاریاب و خریدار لازم دانست و گفت: از آنجا که فرش در شروع تجدید حیات است وارد کار شدن افراد جوان و خوش فکر به این انجمن می تواند موفقیت آن را تضمین کند.
مدیرکل کمیته امداد استان کرمان نیز گفت: هم اکنون سه هزار و ۷۰۰مددجوی این نهاد قالیباف هستند که ۴۰۰ نفر آنها بیمه نیستند و با مشکل مواجهند.
یحیی صادقی افزود : ۱۴ هزار مترمربع فرش در سال گذشته توسط مددجویان کمیته امداد بافته شد که از محل فروش آن ها حدود ۱۷ میلیارد تومان برای آن ها کسب درآمد شده است .
وی گفت : در سالجاری که به نام رونق تولید نامگذاری شده باید ساز و کاری فراهم کرد تا در خصوص بیمه و تسهیلات دیگر تمهیداتی برای این هنرمندان اندیشیده شود.
منوچهر مظفری از اساتید دانشگاه باهنر در بخش فرش ، مشکل فرش کرمان را نبود کیفیت عنوان کرد و گفت: امروز فرش خوب در بازار سفارشی و یا اتفاقی است و ۹۵ درصد تولید فرش دستباف در کرمان با مواد نامرغوب و رنگ های بی ثبات انجام می گیرد که این نه تنها برند کرمان بلکه برند کشور را زیر سئوال می برد.
وی تصریح کرد: البته نباید فراموش کرد که فرش با کیفیت با این مواد اولیه ای که در بازار موجود است امکان تولیدش وجود ندارد .
مظفری با اشاره به پشم سیرجان که یکی از مواد اولیه مرغوب در تهیه فرش است گفت: پشم سیرجان بهترین پشم برای بافت قالی است که تمامی آن متاسفانه به جای استفاده در بافت قالی کرمان، صادر می شود و پشمی که در بازار وجود دارد از مرغوبیت کافی برای بافت قالی برخوردار نیست.
وی در ادامه احیای صدور شناسنامه و استاندارد سازی را نیز یکی از کارهای اثر گذار در مرغوبیت قالی دست باف عنوان کرد و گفت : نقشه، مواد و بازار مطابق ذائقه سه اصل هستند که اگر با هم جلو بروند می توان در این زمینه به توسعه رسید.
آنچه از گفته های مسئولان و صاحبان حرفه فرش و قالی بافی کرمان برمی آید این هست که به علت کم توجهی ها این صنعت دستباف که زمانی بازار جهانی را مسحور تارو پودها و نقش و نگارهایش کرده بود این روزها در سراشیبی فراموشی قرار گرفته که در سالجاری که رونق تولید نامگذاری شده همت مدیران و تصمیم گیران این بخش می تواند به احیای دوباره گذشته با عظمت فرش در دیار کریمان کمک کند.
