پایگاه خبری دنیای برند، با وقوع عقد صحیح ازدواج، زن و مرد نسبت به هم حقوق و تکالیفی پیدا می‌کنند که البته بهتر است از سوی دو طرف بر پایه حسن معاشرت و روابط دوستانه و عاشقانه انجام شود و نه بر اساس حکم شرع یا قانون. بعضی از این حقوق تا حدودی به صورت متقابل هستند و اگر برای زوجه تکلیفی نسبت به زوج قرار گرفته، در مقابل نیز برای زوجه حقوقی در نظر گرفته شده است که باید از طرف زوج رعایت شود؛ مانند پرداخت نفقه از طرف مرد و تمکین و انجام وظایف زناشویی از طرف زن. طبق شرع و قانون اگر زوجه بدون مانع و عذر شرعی از وظایف زوجیت خودداری کند، مستحق نفقه نیست. بنابراین رابطه زناشویی از مهم‌ترین وظایف همسری از طرف زن هست که با نفقه او یعنی هزینه‌های زندگی در شأن وی، وابستگی مستقیم دارد. از سوی دیگر، اگر زن تمکین کند و وظیفه خود را انجام دهد اما مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می‌تواند علیه او در دادگاه شکایت کند تا دادگاه مرد را ملزم به پرداخت نفقه کند. و اگر مرد حکم دادگاه را اجرا نکند یا امکان اجرای رأی دادگاه وجود نداشته باشد، زن می‌تواند دادخواست طلاق دهد تا حاکم شرع مرد را به طلاق مجبور کند و اگر در اینجا هم مرد از طلاق استنکاف کند، دادگاه به نمایندگی از مرد حکم طلاق را از طریق دفتر اسناد رسمی و وکالت به سردفتر اجرا می‌کند. و حتی اگر مرد از پرداخت نفقه ناتوان و عاجز باشد نیز درخواست طلاق از طرف زن پذیرفت می‌شود.
عدم تمکین زن یکی از مواردی است که از سوی مردان اقامه دعوا می‌شود. همچنین به دلیل حقوق متقابل زوجین، مردان در مقام دفاع و در برابر دادخواست زن با عنوان عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر، ممکن است عدم تمکین زن و در نتیجه عدم استحاق نفقه وی را مطرح کنند. در هر دو صورت، عدم تمکین باید اثبات شود که در این یادداشت به نحوه طرح و اثبات آن می‌پردازیم.
جدیدترین قوانین و مسائل حقوقی خانواده و روابط زن و شوهر را در سایت حقوقی بنیاد وکلا مطالعه کنید و از خدمات حقوقی آن مانند محاسبه مهریه به نرخ روز استفاده کنید.
اثبات عدم تمکین همسر (زن)
آخرین قانون حمایت خانواده، مصوب ۱ اسفند ۱۳۹۱ بر قوانین قبلی خود مانند قانون مدنی، حاکم است و الزامات قانونی جدیدی دارد. در این قانون، موضوع تمکین و نشوز زوجه نیز مطرح گردیده و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه خانواده دانسته شده است. در ماده ۵۳ این قانون، برای عدم پرداخت نفقه در صورت استطاعت مالی مرد و تمکین زن، مجازات کیفری حبس تعزیری درجه شش تعیبن شده است و حتی با وجود شاکی خصوصی، تعقیب کیفری مرد نیز مجاز است. از این حقوق حمایتی برای زنان و جرم‌انگاری عدم پرداخت نفقه، اهمیت دفاع مرد با موضوع عدم تمکین بیشتر معلوم می‌گردد. بنابراین اگر با دادخواست عدم پرداخت نفقه و تبعات حقوقی و جزایی آن مواجه هستید حتماً با مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا بهترین راهکار قانونی دفاع از خود را از زبان وکلا و متخصصان خانواده بشنوید.
مراحل دعوای عدم تمکین
با اثبات عدم تمکین زوجه، وی ناشزه محسوب می‌شود و زوج از پرداخت نفقه و آنچه در قانون از جهت تمکین زن بر عهده‌اش گذاشته یا دادگاه او را محکوم کرده است نجات پیدا می‌کند. و اما راه‌های اثبات آسان عدم تمکین چیست؟
● شکایت مستقل توسط مرد
● شکایت مستقل توسط مرداگر عدم تمکین، در مقابل شکایت عدم پرداخت نفقه نیست و مرد می‌خواهد مستقلاً از این بابت از همسرش شکایت کند، بهتر است ابتدا از طریق ارسال اظهارنامه اقدام کند؛ یعنی با مراجعه به دفتر خدمات قضایی یا دادگاه خانواده (اگر دفتر خدمات قضایی وجود ندارد) برای همسرش اظهارنامه ارسال و درخواست تمکین کند. و اگر زن به عدم تمکین خود ادامه داد او می‌تواند دادخواست الزام زن به تمکین را از طریق دفتر خدمات قضایی با دادگاه درخواست کند. پس از ثبت این شکایت در دادگاه، برای طرفین ابلاغیه ارسال و رسیدگی آغاز می‌شود. در ادامه، اگر برای قاضی عدم تمکین زوجه ثابت شود دادگاه حکم به الزام زن به تمکین می‌کند و اگر زن تمکین نکند یا عدم تمکین را تکرار کند، نفقه او بر مرد واجب شرعی و لازم قانونی نیست و وی ناشزه محسوب می‌شود.
در این موارد بهتر است با مشاوره حقوقی آنلاین بنیاد وکلا و مشورت با وکیل خانواده، برای تنظیم اظهارنامه درخواست تمکین یا دادخواست الزام تمکین اقدام شود.
● دفاع در برابر شکایت زن نسبت به نفقه
و اگر طرح عدم تمکین زن توسط مرد، در برابر شکایت زن ازعدم پرداخت نفقه است، باید به این نکته توجه داشت که اولاً چون اثبات عدم تمکین در مقام دفاع است، به تنظیم دادخواست نیاز نیست. ثانیاً در صورت اثبات آن، مرد فقط از محکومیت عدم پرداخت نفقه نجات پیدا می‌کند اما اگر کار به خوبی و خوشی تمام نشود و زن تمکین نکند، برای الزام زن به تمکین، مرد باید دادخواست مستقل دادخواست زن به تمکین را درخواست کند تا در دادگاه رسیدگی شود. بنابراین پس از رأی دادگاه مبنی بر عدم وجود نفقه به دلیل عدم تمکین زن، مرد نمی‌تواند او را به زور به خانه ببرد یا به زور او را وادار به روابط زناشویی کند، بلکه فقط می‌تواند از آثار حقوقی عدم تمکین، بهره ببرد؛ مانند عدم پرداخت نفقه و درخواست اجازه ازدواج مجدد از دادگاه.
● عدم تمکین و ترک خانه
عدم تمکین گاهی با ترک خانه و زندگی مشترک توسط زن اتفاق می‌افتد و گاهی با وجود زندگی زیر یک سقف. وقتی زن در خانم مشترک زندگی می‌کند اصل بر تمکین اوست و مرد باید بتواند با دلایل و مدارک عدم تمکین وی را ثابت کند. و در صورت ترک خانه نیز وجود دلایل و مدارک لازم است؛ زیرا زن در برابر ترک خانه می‌تواند وجود عسر و حرج و موارد قانونی دیگری (مانند مناسب یا در شأن نبودن منزل، دیدار بستگان درجه یک یا شرط ضمن عقد برای خانه مستقل) را مطرح و از خود دفاع و اثر حقوقی عدم تمکین را خنثی کند.
همچنین اگر مرد به دلایل غیرقانونی و بدون اجازه دادگاه، از ورود زن به خانه مشترک جلوگیری کرده باشد، نمی‌تواند عدم تمکین او را ثابت کند؛ مانند عوض کردن قفل خانه یا جابجایی منزل بدون اطلاع و دادن نشانی.
● مدارک و دلایل عدم تمکین
● مدارک و دلایل عدم تمکینیکی از راه‌های اثبات ناشزه بودن زن گواهی شاهدان هست. البته شهادت شاهدان باید به تأیید قاضی برسد. در مورد ترک خانه توسط زوجه، اثبات نشوز و قبولی شهود آسان‌تر از وقتی است که زن در خانه همسر باشد و تمکین نکند. صحبت از ترک خانه شد یادآوری می‌شود که ترک زندگی خانوادگی بودن عذر موجه توسط زوج نیز تبعات حقوقی خودش را دارد؛ برای نمونه، اگر وی برای مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در طول یک سال، بدون عذر موجه خانه و زندگی مشترک را ترک کند، این موضوع یکی از موارد عسر و حرج برای زن محسوب می‌شود و او می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
اقرار خود زن به ترک خانه یا عدم تمکین در خانه مشترک، یکی دیگر از مدارک و دلایل اثبات نشوز اوست؛ مانند اینکه در دادگاه و در حضور قاضی اقرار کند که تمکین نمی‌کند. نظریه کارشناس‌های پزشکی و روان‌شناسی نیز می‌تواند کمک کند؛ مخصوصاً اگر زن به روان‌شناس یا پزشک خاصی مراجعه می‌کرده و آنها بتوانند نظریه کارشناسی خود را به قاضی ارائه دهند و برای قاضی در کنار شواهد دیگر علم به عدم تمکین حاصل شود.
در حالت‌های مختلفی که گذشت، اگر عدم تمکین زن در دادگاه ثابت شود، علاوه بر اینکه همسرش وظیفه‌ای درباره پرداخت نفقه ندارد، بلکه می‌تواند از دادگاه تقاضای ازدواج مجدد کند و در صورت حکم دادگاه به این امر، حقی متوجه آن زن ناشزه نخواهد بود. همچنین پس از اثبات عدم تمکین، مرد می‌تواند در صورت دادخواست طلاق، از دادگاه محرومیت آن زن را از نصف دارایی که در شرط ضمن عقد بوده است درخواست کند که احتمال پذیرش آن و حکم دادگاه وجود دارد.
● عدم تمکین خاص و عام
نکته پایانی اینکه گاهی عدم تمکین را به تمکین خاص و عام تقسیم می‌کنند. منظور از عدم تمکین خاص، همان روابط جنسی و زناشویی مجاز در رابطه ازدواج است و مراد از عدم تمکین عام، ترک زندگی مشترک یا خانه یا بداخلاقی و سوءمعاشرت و مثل آن است.
