برنامه ریزی ترکیه برای تولید و صادرات خودروی برقی با کسب رتبه ۳۷

ترکیه پیش‌تر و در سال ۱۹۷۱ اقدام به تولید خوردوی ملی به نام «دِوریم»کرده بود که با موفقیت همراه نبود. این بار و بعد از گذشت حدود نیم قرن، با رونمایی از نمونه طراحی شده و مدل مفهومی خودروی «توگ» در سال ۲۰۱۹ و افتتاح کارخانه آن در سال ۲۰۲۱ اقدام به تولید خودروی ملی خود کرده است که نشان دهنده فرصت شناسی سیاستگذاران این کشور است.

همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، این اقدام منطبق بر بحثی است که در ادبیات نوآوری فناوری، «پنجره فرصت فناوری» نامیده می شود.

این پنجره به هنگام تحولات پارادایمیک فناورانه و گذار از فناوری جا افتاده پیشین به فناوری نوظهور رخ می‌دهد. در این موقعیت، شرکت‌ها و اقتصادهایی که در فناوری پیشین عملکرد ضعیفی داشته‌اند، می‌توانند از فرصت ایجاد شده، استفاده کنند و عقب ماندگی را جبران و حتی در لبه مرز فناورانه عمل کنند.

مدل پایه خودروی توگ یک موتور برقی با قدرت ۲۱۴ اسب‌بخار با باتری ۵۲.۴ کیلوواتی دارد. با هر بار شارژ امکان حرکت به طول ۳۱۴ کیلومتر را دارد. در مدل تکامل یافته باتری به ۸۸.۵ کیلووات ارتقا یافته و خودرو با هر شارژ می‌تواند ۵۲۳ کیلومتر مسافت را طی کند.

آخرین مدل دو موتور برقی با دو باتری ۳۲۰ کیلوواتی دارد که زمان شارژ را برای مدتی طولانی به تعویق می اندازد. این خودرو در دو مدل شاسی بلند (SUV) و سدان به دو صورت کاملا الکتریکی و سگمنت C عرضه خواهد شد.

رجب طیب اردوغان به هنگام افتتاح خط تولید این خودرو چشم انداز آن را به این صورت بیان کرد: “ما شاهد تحقق رویای ۶۰ ساله هستیم. هر کجا که بروید می‌توانید برندهای ترکیه را ببینید. توگ به عنوان یک برند معتبر ترکیه، جاده‌های بسیاری از کشورهای جهان را نیز زیبا خواهد کرد.”

این خودرو را کنسرسیومی متشکل از پنج شرکت ترکیه‌ای به نام “گروه ابتکار خودرو ترکیه” تولید می‌کند. چهار شرکت بی.ام.سی (تولید کننده خودروی تجاری)، هولدینگ زورلو (فعال در حوزه های منسوجات، انرژی، معدن، ساختمان)، گروه آنادولو (تولید کننده خودروهای تجاری) و ترک سل (شرکت مخابرات ترکیه) به همراه اتحادیه اتاق های بازرگانی ترکیه اعضای این گروه ابتکار هستند.

توگ در اصل نام خلاصه شده گروه ابتکار است. کنسرسیوم در سال ۲۰۱۸ تاسیس شد و اردوغان آن را رونمایی کرد. رهبری ساخت تاسیسات مهندسی، طراحی و تولید این خودرو با محمد گورکان کاراکاش، غول فناوری سابق کارخانه بوش، است.

این کارخانه در زمینی به مساحت ۱.۲ میلیون متر مربع در بورسا، به عنوان پایتخت خودروسازی ترکیه، ساخته شده است. چنانچه پیشتر ذکر شد بسیاری از برندهای خارجی رنو ، فیات و کرایسلر با کارخانه های خودروسازی ترکیه ای در قالب سرمایه گذاری مشترک در این منطقه فعال هستند. ظرفیت تولید سالیانه کارخانه توگ ۱۷۵ هزار خودرو است.

طراحی این خودرو بر عهده شرکت ایتالیایی پینین فارینا ایتالیا بوده است. شرکتی که که مدل هایی برای فراری و خودروساز برقی مستقر در کالیفرنیا کارما طراحی کرده و در سطح جهانی صاحب نام است. شریک تجاری دیگر توگ، شرکت آمریکایی انرژی فاراسیس ( تولید کننده باتری برقی با استفاده از فناوری های پیشروی جهانی) است (همان).

چشم انداز خودروی برقی در ترکیه

هدف گذاری دولت ترکیه این است که تا سال ۲۰۳۰، در مجموع موجودی خوردوی برقی تولید شده را حداکثر به ۲ میلیون دستگاه (در سناریو رشد سریع) و حداقل به ۹۳۰ دستگاه (در سناریو رشد کند) افزایش دهد (شکل یک). از نظر سهم بازاری نیز به حداکثر ۳۵ درصد و به حداقل ۱۶ درصد (شکل ۲).

طبیعی است که این رشد مستلزم تامین مجموعه اجزای مختلف اکوسیستم صنعت خودروی برقی است که عبارت اند از: ایستگاه های شارژ باتری برقی، شبکه های تامین و توزی کارآی برق از محل انرژی های پاک، تامین مواد اولیه باتری برقی و تولید آن و سایر فناوری های ذی ربط است.

شکل ۱- میزان تولید خودروی برقی تا سال ۲۰۳۰ در دو سناریو کند و سریع

شکل ۲- سهم فروش خودروی برقی از کل بازار خوردو در دو سناریو کند و سریع

جدول ۱- اهداف و نقشه- مسیر سیاست انرژی پاک ترکیه

ترکیه در ارتباط با تامین ایستگاه‌های شارژ باتری برقی زیرساخت سازی خوبی انجام داده و روند جایگاه‌ها رشد قابل توجهی داشته است.

تعداد جایگاه ها از ۱۱ مورد در سال ۲۰۱۴ به ۱۲۳۵ مورد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. مطابق آمار جدیدتر این رقم تا آگوست ۲۰۲۳ به ۳۹۸۹ واحد و تعداد نقاط شارژ برقی نیز به ۸۴۳۰ واحد رسیده است.

تعداد خودروی برقی ثبت شده در این مطقع نیز ۳۲ هزار و ۷۷۷ دستگاه است. با این آمار، به ازای هر ۲.۸ خودرو یک جایگاه و به ازای هر ۹.۳ خودرو یک دستگاه شارژ وجود دارد. این تغییرات به خوبی نشان دهنده زیرساخت سازی جدی ترکیه است.

شکل ۳- تعداد جایگاهای شارژ باتری برقی به تفکیک شارژ معمولی و شارژ سریع

در هر حال، دولت ترکیه با ارایه مشوق‌هایی و با کمک بازیگران اصلی در تامین انرژی یعنی شرکت های انریسا انرژی، زورو انرژی، آیاس انرژی و اشنایدر الکتریک در پی تامین زیرساخت مورد نظر است.

در این راستا، در سال ۲۰۱۹، وزارت انرژی و منابع طبیعی، در خط مشی معدن و انرژی ملی هدف گذاری کرد که ۳۰ درصد از بازار خودرو به خودروی برقی تخصیص یابد.

برای توسعه زیرساخت، در چارچوب برنامه عمل کارآسازی انرژی ملی، ۱۶ میلیون دلار تامین مالی کرد. معافیت های مالیات بر ارزش افزوده برای ایستگاه های شارژ باتری و انگیزش های مالیاتی برای خریداران خودوری برقی از دیگر اقدامات تشویقی دولت است. در استانبول تاسیس ۱۰ هزار ایستگاه تا سال ۲۰۲۵ هدف گذاری شده است که در نهایت هدف صفر کردن آلودگی را دنبال می کند. از آنجا که گسترش ایستگاه‌ها بدون درگیر شدن بازیگران دیگری چون مال های بزرگ و شهردارها با سرعت پیش نمی رود، آنها نیز درگیر شده‌اند؛ برای نمونه، هدلینگ مایا از طریق ۱۴ فروشگاه بزرگ خود در استانبول در تاسیس این ایستگاه ها فعال شده است.

صادرات جهانی خودروی برقی و جایگاه ترکیه در آن

مطابق آمار سایت صادرات مهم جهان (جدول ۲) در سال ۲۰۲۲ ارزش صادرات خودروی برقی برابر ۶.۹۳ میلیارد دلار بوده که ۱۲ درصد از ارزش کل صادرات خودروی جهان را در بر می گیرد. مقایسه این رقم با رقم ۵.۹۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ نشان دهنده رشد نمایی صادرات این نوع خودرو در سطح جهانی است.

جدول ۲. پانزده کشور کشور برتر در صادرات خودروی برقی در سال ۲۰۲۲

ترکیه در این سال با ۵ میلیون و ۱۶۰ هزار دلار در رده ۳۷ است. هرچند این میزان صادرات در مقایسه با کشورهای دیگر قابل توجه نیست، ولی با توجه به ورود اخیر این کشور در ساخت و عرضه خودروی سواری قابل توجه است. در لیست ۹۸ کشور این سایت نامی از ایران وجود ندارد.

منبع: مرکز مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی