کوبا کشوری است با تاریخ پرماجرا، ماشین‌های عتیقه، قرار گرفته در سواحل کارائیب و یکی از امن‌ترین مقاصد در قاره آمریکا: بنابراین به‌طور تئوریک صنعت گردشگری کوبا باید رونق داشته باشد.
شمار بازدیدکنندگان سالانه از کشور جزیره‌ای کوبا در ۶ سال اخیر تقریباً به نصف کاهش یافته است و از ۴.۷ میلیون در سال ۲۰۱۷ به ۲.۴ میلیون در سال گذشته کاهش یافته است. پس از قطعی شبکه برق که باعث خاموشی چهار روزه در سراسر کشور در ماه گذشته شد، گردانندگان تورهای گردشگری اعلام کردند که با لغو مسافرت شمار قابل‌توجهی از گردشگران نگران که قرار بود در فصل مسافرتی (که از نوامبر تا مارس طول می‌کشد) به این جزیره بیایند، روبرو شده‌اند.
گردشگری سومین منبع بزرگ ارزهای خارجی کمیاب کوبا و یکی از پایه‌های اصلی اقتصادی است که بیش از شش دهه به دلیل تحریم آمریکا و موج جدیدی از تحریم‌های شدید اعمال‌شده از سال ۲۰۱۷ منکوب شده است.
گردشگری سال گذشته ۱.۳ میلیارد دلار از مجموع درآمد ارزی ۸.۴ میلیارد دلاری کوبا را به ارمغان آورد که بسیار کمتر از ۴.۴ میلیارد دلاری است که کوبا از صادرات کارکنان دولتی خود، عمدتاً پزشکان، با عقد قرارداد به کشورهای دوست به دست آورده است.
شرکت‌های گردشگری اروپایی و آمریکایی اعلام کردند که قطع برق منظم ناشی از کمبود پول برای واردات نفت، تنها بخشی از مجموعه‌ای از مشکلات تدارکاتی است که کار در جزیره را دشوارتر می‌کند.
رکوردشکنی مهاجرت به خارج، نیروی کار ماهر را در بخش گردشگری از بین برده است، وضعیت بد اقتصادی گردانندگان تورهای گردشگری در یافتن محل‌های اقامت مناسب که آب جاری، بنزین برای حمل‌ونقل، اقلام اولیه غذایی و نوشیدنی برای گردشگران فراهم کند، دچار مشکل شده‌اند. آنها می‌گویند هتل‌های دولتی اغلب از خرید از بخش خصوصی منع می‌شوند و مجبورند کالاهای مورد نیازشان را از تأمین‌کنندگان دولتی بخرند که از عهده این کار برنمی‌آیند.
وضعیت بد فعلی در تضاد با نقطه اوج گردشگری کوبا در هفت سال پیش قرار می‌گیرد که به دنبال عادی‌سازی روابط کوبا و آمریکا در دوره رئیس‌جمهور اوباما رخ داد. در آن هنگام پس از بازسازی کشتی‌های کروز و برقراری پروازهای تجاری بین دو کشور برای اولین بار در بیش از نیم‌قرن گذشته، سیل گردشگران آمریکایی به این جزیره که مدت‌ها سفر به آن ممنوع بود، سرازیر شد.
شرکت ایربی‌ان‌بی Air BnB)) بازارگاه مجازی برای عرضه کوتاه‌مدت و درازمدت محل‌های اقامت در کشورهای گوناگون جهان- جواز فعالیت در کوبا را در سال ۲۰۱۵ به دست آورد. ماریوت نخستین هتلش را در سال بعد در کوبا افتتاح کرد و هاوانا پایتخت کوبا آن‌قدر محبوب شد که پیدا کردن اتاق در آن کار سختی شده بود.
پس از آن، اولین دولت ترامپ، تحت فشار لابی آمریکایی‌های کوبایی تبار برای اتخاذ رویکرد سخت‌گیرانه‌تر، در سال ۲۰۱۷ سیاست تنش‌زایی اوباما را کنار گذاشت و دسترسی به بازار آمریکا را برای کوبا قطع کرد. آمریکایی‌ها از اقامت در هتل‌های مرتبط با ارتش کوبا منع شدند، پروازها متوقف شد و کشتی‌های کروز ممنوع شدند.
موج گسترده‌تر تحریم‌ها دردسرهای بیشتری را برای صنعت گردشگری به ارمغان آورد که بیشتر آن توسط هلدینگ نظامی کوبا GAESA کنترل می‌شود. در دوران دولت بایدن سفر بدون روادید به آمریکا برای اتباع ده‌ها کشور ازجمله شهروندان اتحادیه اروپا که از کوبا بازدید کرده بودند، لغو شد.
آبشار تحریم‌ها کسب‌وکارهای گردانندگان تورهای آمریکایی و اروپایی را مختل کرده است و برخی از آنها با بسته شدن حساب‌های بانکی‌شان روبرو شده‌اند.
بازدیدکنندگان نیز خوشحال نیستند. یک راهنمای تور در یک اقامت کوتاه در یکی از هتل‌های جدید پایتخت پس از طوفان اخیر گفت: «تمام شب آب نبود.. پس از آن آب امروز صبح برای مدت کوتاهی وصل شد. قفل‌های درهای اتاق‌ها خراب است و تهویه مطبوع به درستی کار نمی‌کند.»
درعین‌حال، سایر کشورهای حوزه کارائیب در حال به دست آوردن سهم در بازار هستند. جمهوری دومینیکن برای اولین بار سال گذشته پذیرای بیش از ۱۰ میلیون گردشگر بود که چهار برابر کوبا بود. وضعیت گردشگری در پورتوریکو و جامائیکا نیز پس از همه‌گیری کرونا به شدت بهبود یافته است.
پائولو اسپادونی، اقتصاددان سیاسی در دانشگاه آگوستا، گفت گردشگری در کوبا تا زمان شیوع کووید-۱۹ «شکوفا شده بود» اما پس از پایان اوج‌گیری کووید از لحاظ بازیابی گردشگری وضعیت کوبا در منطقه کارائیب بدتر از همه است.
اگر مارکو روبیو، سناتور کوبایی تبار، را برای مقام وزیر امور خارجه بعدی آمریکا تأیید کند، صنعت متزلزل گردشگری این جزیره احتمالاً با تهدیدهای بزرگتری مواجه خواهد شد.
از منظر تجاری، کار در سایر نقاط جهان – حتی موگادیشو پایتخت سومالی- بسیار پردرآمدتر و بسیار کمتر دردسر است! مدیر یک شرکت گردشگری اروپایی گفت: «این فقط یک عشق شخصی به کوبا است که باعث می‌شود بازدیدکنندگان را به این جزیره بیاوریم.»
منبع: Financial Times
منبع: اتاق ایران آنلاین
