مهدی مومنی، مدیرعامل ازکی‌وام، در بیستمین رویداد فیناپ به بررسی تحولات صنعت فین‌تک از بحران مالی ۲۰۰۸ تا ظهور تک‌فین‌ها پرداخت و چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این صنعت را تشریح کرد.
دنیای برند- Brand Event؛ مهدی مومنی، مدیرعامل ازکی‌وام، اولین سخنران بیستمین رویداد فیناپ بود. او عنوان سخنرانی‌اش را «برخاسته از خاکستر؛ بررسی ظهور Fintechها و TechFinها و توسعه اقتصاد دیجیتال» گذاشته بود و در ابتدای صحبت‌هایش گفت: «ارائه من درباره خود فین‌تک است.»
مومنی در ادامه به ظهور فین‌تک و بررسی تحولاتی پرداخت که در این صنعت انجام شده است. مدیرعامل ازکی‌وام گفت: « در ارائه‌ام می‌خواهم از سال ۲۰۲۴ که در آن هستیم به عقب برگردیم تا به سال ۲۰۰۸ برسیم که یکی از بزرگترین بحران‌های مالی جهان در آن سال به وقوع پیوسته است.» او توضیح داد که فین‌تک، همان صنعت مالی است که با ابزارهای فناورانه سبب خدمات‌رسانی بهتر به کاربران می‌شود.
براساس گفته‌های مدیرعامل ازکی‌وام، کسب‌وکارهای فین‌تکی در سال‌های ابتدایی هزاره سوم شکل نوینی به خود گرفتند. مومنی، در این باره گفت: «در حدود سال‌های ۲۰۰۲-۲۰۰۳، شاهد ظهور کسب‌وکارهای صنعت فین‌تک بودیم و سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی در این صنعت انجام شد. در همان سال بود که پی‌پل به قیمت ۱.۵ میلیارد دلار خریداری شد.»
او افزود: «در سال ۲۰۰۸ تحول گسترده‌ای در صنعت فین‌تک شکل گرفت و از آن سال به بعد شاهد ظهور تک‌فین‌ها و فین‌تک‌ها بوده‌ایم. برای آن‌که بیشتر درباره صنعت فین‌تک بدانیم، بهتر است نگاهی بیندازیم به مسیری که تاکنون در این زمینه طی شده است. با نگاه به تاریخچه صنعت فین‌تک متوجه می‌شویم که مسیر توسعه فین‌تک تاکنون ۳ پارادایم را طی کرده است.»
مومنی درخصوص پارادایم‌های طی شده در صنعت فین‌تک گفت: «ما هنوز در کشورمان کارت اعتباری نداریم اما اولین کارت اعتباری تاریخ در سال ۱۹۵۰ راه‌اندازی شده است. این کارت‌های اعتباری برای خریدهای شرکتی انجام می‌شد و کارمندان می‌توانستند خریدهای خود را از فروشگاه‌های زنجیره‌ای انجام بدهند و آخر ماه، هزینه‌‌کرد آن‌ها از حساب شرکتی که در آن کار می‌کردند، کسر می‌شد. در سال ۲۰۰۳، امبدینگ فایننس شکل گرفت و کم‌کم لندتک‌ها و نئوبانک‌ها و دیگر انواع فناوری‌های مالی پایه‌گذاری شدند.»
ترس از سرمایه‌گذاری در بازار فین‌تک‌ها پس از سال ۲۰۰۸
به گفته مدیرعامل ازکی‌وام، مسیر شکل‌گیری و توسعه فناوری‌های مالی تا سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ آهسته و پیوسته بوده است. پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸، با وجود تلاش‌های فعالان این صنعت برای بهبود خدمات‌رسانی و ایجاد شکل‌های تازه‌ای در فین‌تک، فضای این صنعت خالی از سرمایه‌گذاری بوده است. مومنی توضیح داد: «مسیر توسعه فین‌تک از سال ۲۰۱۳ به بعد رونق گرفت تا جایی که سال ۲۰۲۱ را می‌توان سال سرمایه‌گذاری در صنعت فین‌تک نام‌گذاری کرد. آمارها نشان می‌دهد که در این سال، تعداد شرکت فعال فین‌تکی در حوزه‌های مختلف به ۳۰ هزار رسیده است.»
در ارائه مدیرعامل ازکی‌وام عنوان شد که بازارهای فین‌تک تا سال ۲۰۲۰، در کشورهای اروپایی و آسیایی رشد چشمگیری نداشته است و کشورهای در توسعه‌یافته قاره آمریکا نقش پررنگی در این زمینه داشته‌اند. مومنی نسبت به جای خالی شرکت‌های فین‌تکی ایرانی در گزارش‌های مربوط به این صنعت، اظهار تاسف کرد و گفت: «متاسفانه در گزارش‌هایی که درباره فعالان فین‌تک ارائه می‌شود، فعالیت شرکت‌های ایرانی را نمی‌بینیم و به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، سرمایه‌گذاری‌های خارجی هم در این زمینه انجام نمی‌شود.»
مدیرعامل ازکی‌وام تاکید کرد که به‌طور کلی فین‌تک ۱۵ بخش گوناگون دارد و در سال‌های اخیر حوزه‌های مرتبط با بانکداری تحولات توسعه‌ای گسترده‌ای داشته است. مومنی، پس از مرور سیر تکاملی فین‌تک‌ها افزود: «در سال ۲۰۲۲، یک نظرسنجی با ۳ سوال مهم انجام شده است. در سوال اول از متخصصان پرسیده‌اند که بیشترین تمرکزتان برای توسعه خدمات‌رسانی چیست؟ متخصصان صنعت فین‌تک اعلام کرده‌اند که تمرکزشان بیشتر روی رشد بازار است. در ادامه این نظرسنجی، از متخصصان حوزه‌های مختلف پرسیده شده که به‌نظر شما فین‌تک چطور صنعت شما را دستخوش تغییر می‌کند؟ بانک‌ها و فعالان صنایع مشابه در پاسخ به این سوال گفته‌اند که با ظهور شرکت‌های فین‌تکی، بازارشان را از دست می‌دهند. علاوه بر بانک‌ها، دیگر صنایع مرتبط نیز اعلام کرده‌اند که با توسعه فین‌تک‌ها در حال از دست دادن بازار خود هستند.»
فین‌تک‌ها در جستجوی رشد بازار
مومنی ادامه داد: «۶۷ درصد از شرکت‌های فین‌تکی گفته‌اند که تمرکزشان روی رشد و توسعه بازارشان است.» براساس گفته‌های مدیرعامل ازکی‌وام، در ۲ سال گذشته سرمایه‌گذاری در فناوری کاهش یافته اما با این‌حال، بازار فین‌تک‌ها در حال رشد است و سودآوری در فین‌تک‌ها در حال افزایش است. سودآوری در فضای فین‌تک، یکی دیگر از مسائلی است که فعالان این صنعت روی آن تمرکز کرده‌اند و نتایج یک نظرسنجی که در سال ۲۰۲۴ انجام شده، نشان می‌دهد که تمرکز ۵۰ درصد از متخصصان صنعت فناوری‌های مالی روی سودآوری است و تلاش فعالان این صنعت نیز افزایش سودآوری این صنعت پرسود است. مومنی تاکید کرد: «براساس آمارها، امریکای شمالی رهبر بازار فین‌تک در جهان است و پس از آن آسیا و اروپا بیشترین پراکندگی را در این صنعت دارند. خاورمیانه، بازیگر تازه‌ای در این صنعت است؛ بازیگری که از صفر شروع کرده و کم‌کم مسیر توسعه‌ای خود را در این صنعت طی می‌کند.»
تک‌فین‌ها، تهدیدی برای فین‌تک‌ها
او از تهدیدها و فرصت‌ها در صنعت فین‌تک گفت و با اشاره به مقاله‌ی دیوید بیرچ (David L. Birch)، اقتصاددان امریکایی، توضیح داد که تک‌فین‌ها تهدیدی برای کسب‌وکار فین‌تک‌ها به حساب می‌آیند. مدیرعامل ازکی‌وام، گفت: « فین‌تک‌ها بیش از ۲۵ سال است که شکل گرفته‌اند و در حال تکامل هستند. این کسب‌وکارها، معمولاً شرکت‌های کوچک استارت‌آپی‌اند که در فضای اقتصاد دیجیتال در حال فعالیت هستند. تاکنون حدود ۳۰ هزار شرکت فین‌تکی در جهان تاسیس شده‌اند و تعدادشان در حال افزایش است. برخلاف شرکت‌های فین‌تکی، تک‌فین‌ها شرکت‌هایی هستند که زیرمجموعه‌ای از شرکت‌های بزرگی مانند اپل، ایرانسل، همراه‌اول و … هستند. این شرکت‌های بزرگ به‌واسطه سابقه، ارتباطات و دانشی که کسب کرده‌اند، تلاش می‌کنند از شرکت‌های فین‌تکی بی‌نیاز شوند و حتی بازار این شرکت‌ها را به دست آورند.»
مومنی از اپل‌پی به‌عنوان نمونه موردی استفاده کرد و تاکید داشت که با ابزارهای هوش مصنوعی و پیاده‌سازی آن‌ها در شرکت‌های تک‌فین، این شرکت‌ها بیش از پیش تهدیدی برای شرکت‌های فین‌تکی به حساب می‌آیند. به گفته مدیرعامل ازکی وام، بیشترین میزان پیاده‌سازی Gen AI در شرکت‌های تک‌فینی بوده و میزان بهره‌وری این شرکت‌ها را افزایش داده است. او افزود: «با وجود تمام مزایایی که تک‌فین‌ها دارند، شرکت‌های بزرگ در سرعت پیاده‌سازی، ضعف دارند و اگر شرکت‌های فین‌تکی سرعت پیاده‌سازی خود را افزایش ندهند، از تک‌فین‌ها که کاربران زیادی دارند، عقب می‌مانند. اکنون زمان آن است که فین‌تکی‌ها روی رشد بازار خود تمرکز کنند تا بتوانند در کنار تک‌فین‌ها به کار خود ادامه دهند.»
فرصت‌های همکاری تک‌فین‌ها و فین‌تک‌ها
مدیرعامل ازکی‌وام در ادامه صحبت‌های خود به فرصت‌های موجود در این فضا اشاره کرد و گفت:«در نظرسنجی‌ای که به تازگی انجام شده است، متخصصان حوزه بانکی گفته‌اند که در ۶۵ درصد از فرایندهای حیاتی خود به فین‌تک‌ها نیاز دارند و این فرصتی برای شرکت‌های فین‌تکی است. همچنین، سهم فرایندهای مرتبط با هوش مصنوعی ۵۸ درصد است و ۵۷ درصد متخصصان حوزه بانکی در نظرسنجی اعلام کرده‌اند که برای سیستم‌های بانکداری مرکزی از فین‌تک‌ها کمک می‌‌گیرند و سهم امور مالی تعبیه‌شده در این نظرسنجی نیز ۴۲ درصد بوده است.»
مهدی مومنی، در پایان ارائه خود اظهار داشت که سهم بازار تک‌فین‌ها تا سال ۲۰۳۰ به ۳۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
