سماق تویسرکان با دارا بودن بیش از ۵۰ هکتار درختچه سماق، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک برند جهانی در حوزه محصولات غذایی و دارویی دارد. اما نبود صنایع بسته‌بندی و حمایت‌های دولتی، مانع از تحقق این پتانسیل شده است.
به گزارش دنیای برند به نقل از ایسنا، شهرستان تویسرکان با دارا بودن بیش از ۵۰ هکتار درختچه سماق به عنوان خاستگاه سماق در استان همدان دارای بیشترین سطح زیر کشت و تولید این محصول ارزنده به شمار می‌رود.
در این بین سماق‌کاران شهرستان تویسرکان معروف به مهد طلای سبز در رابطه با فعالیت در این حوزه با مشکلاتی مختلفی مواجه هستند که همین امر موجب شده به عنوان یک شغل جانبی به بحث کشت و کار سماق بپردازند.
صنایع بسته‌بندی این محصول در شهرستان ضعیف است
رئیس اتاق بازرگانی شهرستان تویسرکان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: شهرستان تویسرکان یکی از خواستگاه‌های مهم سماق بوده که پراکنش بیشتر باغات سماق این شهرستان به شهر تویسرکان و شهر سرکان اختصاص دارد و مانند گردو یکی از جمله محصولات برند این شهرستان به شمار می‌رود.
عبدالله قمری با بیان اینکه درختچه‌های سماق شهرستان به صورت خودرو توسعه پیدا کرده و یا اینکه در حاشیه باغات توسط باغداران کشت شده است، افزود: سماق تویسرکان از نوع سماق قهوه‌ای و کاملا ارگانیک و با کیفیت بوده که این نوع از سماق معمولا به نسبت سماق سرخ خواستار و خواهان بیشتری در بازار دارد.
وی ادامه داد: متاسفانه با وجود اینکه تویسرکان خواستگاه سماق به شمار می‌رود اما صنایع بسته‌بندی این محصول در شهرستان ضعیف بوده و عدم وجود صنایع بسته‌بندی سماق در شهرستان موجب شده تا بهره‌برداران سماق محصول خود را پس از برداشت به‌صورت فله‌ای خام فروشی کرده و با این خام فروشی ارزش افزوده آن به جیب دلال و واسطه‌ها برود و چندان سودی برای بهره‌بردار نداشته باشد.
قمری خاطرنشان کرد: در صورت وجود صنایع بسته‌بندی لازم سماق در شهرستان، بهره‌برداران سماق می‌توانند به قیمت مناسب‌تری محصول خود را بفروشند و به خام فروشی و فله فروشی محصول خود اقدام نکنند.
وی با اشاره به زمان برداشت سماق در شهرستان تویسرکان در اواخر شهریور ماه و اوایل مهرما، ادامه داد: اتاق بازرگانی شهرستان همواره پیگیر راه‌اندازی انجمن سماق کاران این شهرستان بوده که با این اقدام بتوان حمایت لازم را از سماق کاران داشته باشیم و مشکلات آنان را به صورت تخصصی پیگیری کنیم اما متاسفانه تاکنون هیچ‌گونه استقبالی از این موضوع در شهرستان توسط بهره‌بردارن سماق نشده است.
قمری اضافه کرد:متاسفانه سماق کاران تویسرکانی با مشکلات فراوانی روبرو هستند نبود بازاریابی مناسب، نبود صنایع بسته‌بندی نبود بازار تضمینی خرید، بیمه محصولات موجب شده است که برداشت و عرضه سماق تویسرکان در بازار با چالش‌هایی مواجه شود.
قمری گفت: تشکیل شرکت تعاونی سماق کاران، ایجاد کلاس‌های آموزشی برای پرورش‌دهندگان سماق در زمینه کاشت، داشت، برداشت و فرآوری، واگذاری وامهایی با تسهیلات بلندمدت و کم بهره برای فعالان کشت سماق، تغییر کارکردهای مراتع و جنگل‌های فاقد منافع طبیعی و اقتصادی به مزارع سماق، ترویج و ترغیب کشاورزان منطقه برای توسعه و تولید بیشتر سماق، معرفی سماق منطقه با اجرای جشنواره‌های متعدد در سطح منطقه، تجهیز مناطق مستعد پرورش سماق شهرستان به دستگاه‌های فراوری بسته بندی مجهز به فناوری روز با برند اختصاصی شهرستان را می‌توان از جمله موارد ضروری برای حمایت این حوزه برای توسعه این بخش در شهرستان دانست و در رابطه با آن اقدام کرد.
دولت از سماق کاران و باغداران سماق حمایت لازم را ندارد
یکی از باغداران سماق شهرستان تویسرکان نیز در گفت‌وگو باخبرنگار ایسنا، اظهار کرد: در شهر سرکان از توابع شهرستان تویسرکان به اتفاق سایر برادران و خواهران خود دارای ۱۶ هکتار باغ سماق هستیم که این باغ از اجدادمان به ما به ارث رسیده است.
احسان زارعی با بیان اینکه این باغ سماق به صورت خودرو و ارگانیک از طریق پاجوش توسعه پیدا کرده، گفت: با مراقب و هرس به موقع هر ساله در اواخر شهریور ماه همگی برادران و خواهران گروهی نسبت به برداشت محصول اقدام داریم.
وی میانگین تولید سالیانه این باغ سماق را به‌طور متوسط ۱۵ تن برشمرد و افزود: برای برداشت یک روزه کل این باغ برای هر هکتار به ۳۰ تا ۴۰ نفر نیرو نیاز بود که همگی برادران و خواهران به‌صورت گروهی طی یک روز برداشت آن را انجام می‌دهیم.
زارعی با بیان اینکه متأسفانه دولت از سماق کاران و باغداران سماق حمایت لازم را ندارد، تصریح کرد: همین امر موجب شده که سماق کاران و باغداران سماق این شهرستان به عنوان یک کار جانبی نگاه کنند .
وی اظهار کرد: در صورت حمایت دولت از سماق کاران با پرداخت تسهیلات لازم، این امر از نقش موثری در مراقبت هرچه بیشتر از باغات سماق و توسعه هرچه بیشتر باغات این محصول در شهرستان برخوردار خواهد بود.
زارعی با بیان اینکه در صورت عدم حمایت دولت از سماق کاران شهرستان تویسرکان به عنوان خواستگاه سماق در استان همدان به تاریخ خواهد پیوست، گفت: خام فروشی این محصول به دلیل نبود صنایع بسته‌بندی در شهرستان موجب آن شده که بهره‌برادران سماق چندان سودی از این محصول نبرند و اکثرا به عنوان یک شغل حاشیه‌ای به این حوزه نگاه کنند.
وی ادامه داد: تویسرکان از نظر طبیعی برای کشت سماق مستعد است، پتانسل اشتعال بالایی را دارد، بنابراین در صورتی که مسئولان بیش از گذشته به این محصول بها دهند، این محصول برای اشتغال منطقه از نقش موثری می‌تواند برخوردار باشد.
زارعی بیان کرد: تنظیم قندخون، کاهش چربی بدن، رفع بیماری‌های پوستی، کاهش فشار خون، درمان کبد چرب، مداوای مشکلات معده و دستگاه گوارشی، منبع ویتامین C، از جمله خواص مختلف سماق است که در صورت نهادینه شدن آن به عنوان یک گیاه دارویی، می‌توان در حوزه اشتغال تحولات زیادی را شاهد بود.
وی یادآور شد: متاسفانه به این محصول در ایران چندان بها نمی‌دهند و بیشتر به عنوان چاشنی غذا استفاده می‌کنند، حال آنکه از خواص درمانی بی‌نظیری برخوردار است.
زارعی اضافه کرد: پرداخت تسهیلات بانکی، برپایی نمایشگاه عرضه محصولات، اختصاص غرفه رایگان، انواع مشوق و … از جمله اقداماتی به شمار می‌رود که در راستای حمایت از سماق کاران با حمایت دولت ضروری است.
وی اصلاح خاک و جلوگیری از فرسایش و کنترل سیلابها، نیاز آبی‌کم، کم بودن آفات و بیماری‌های خسارت‌زا را از مهمترین مزایای کشت این محصول می‌توان برشمرد.
زارعی با بیان اینکه مصرف غذایی سماق به صورت پودر به عنوان چاشنی غذای برنج و آش استفاده شده و از جوانه‌های تازه آن در سالادها استفاده می‌شود، اظهار کرد: اما این گیاه برای مصارف صنعتی نیز کاربرد دارد، برگ سماق در سیگارهای سنتی کاربرد داشته است، از دانه سماق روغنی استخراج می‌شود که در شمع‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در قدیم برگ درخت سماق دم کرده را برای سیاه کردن مو استفاده می‌کردند، چوب سماق و جوشانده برگ و میوه آن در رنگرزی پشم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد .
پیش‌بینی برداشت ۳۳ تُن سماق از باغات تویسرکان
مدیر جهاد کشاورزی تویسرکان هم از پیش‌بینی برداشت ۳۳ تُن سماق از سطح باغات این شهرستان در سال‌جاری خبر داد و اظهار کرد: در سال‌جاری ۵۰ هکتار از سطح باغات این شهرستان به باغات سماق اختصاص دارد که بر اساس پیش‌بینی از این میزان افزون‌بر ۳۳ تن محصول سماق قابل برداشت خواهد بود.
سجاد محمد اصغری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، میانگین عملکرد هر هکتار از باغات سماق را کمتر از ۷۰۰ کیلو برشمرد و افزود: بیشترین تراکنش سطح باغات سماق تویسرکان به سرکان، آرتیمان و گزندر سرابی اختصاص دارد، ضمن اینکه بخش عمده باغات سماق تویسرکان در عرصه منابع ملی و حاشیه باغات واقع شده است.
محمداصغری با اشاره به اینکه اواخر شهریورماه برداشت سماق از سطح باغات تویسرکان آغاز می‌شود، خاطرنشان کرد: شهرستان تویسرکان در بحث تولید سماق در سطح استان همدان به عنوان خاستگاه سماق رتبه اول و در سطح کشور رتبه سوم را داراست.
وی گفت: سماق تولید شده شهرستان تویسرکان به صورت فله‌ای به سایر استان‌ها از جمله تهران ارسال می‌شود و دارای مشتریان پرو پا قرص در بازار بوده و مشکلی در رابطه با بازاریابی آن برای باغداران تولید کننده سماق وجود ندارد.
محمداصغری یکی از مهمترین مشکلات تولید سماق در شهرستان تویسرکان را خام فروشی این محصول به دلیل نبود صنایع فرآوری مرتبط با سماق دانست و یادآور شد: نبود صنایع فرآوری مرتبط با سماق در تویسرکان موجب شده که باغداران شهرستان سماق تولید شده خود را خام فروشی کنند.
وی با اشاره به ارزش اقتصادی و اشتغالزایی این محصول، تصریح کرد: سماق گیاهی کم‌آب‌بر و کم هزینه با درآمد خوب و اشتغالزایی بالا بوده و در جلوگیری از فرسایش خاک بسیار موثر عمل می‌کند و قسمت‌های مختلف سماق اعم از پوست، ریشه، ساقه، برگ‌ها و میوه آن در داروسازی، تولید لوازم آرایشی، دامپزشکی، چرم‌سازی، رنگ غذا و حفاظت از غذاهای کنسروی به دلیل آنتی اکسیدان بالای آن، کاربرد فراوان دارد.
این مقام مسئول افزود: سطح باغات سماق شهرستان هر ساله به‌دلیل پاجوش زدن و رونده بودن درخت سماق افزایشی است، ضمن اینکه هر ساله باغداران مختلفی نیز درخواست کاشت نهال سماق را دارند.
محمداصغری با اشاره به برنامه‌های جهاد کشاورزی شهرستان تویسرکان در رابطه با بحث سماق به عنوان یکی از محصولات کم آب‌بر، تصریح کرد: یکی از مهمترین برنامه‌های جهاد کشاورزی شهرستان با توجه به کم‌آب بر بودن و متحمل بودن این محصول به خشکی، به منظور اصلاح الگوی کشت برای توسعه سطح باغات سماق تویسرکان، ایجاد و راه‌اندازی نهالستان سماق بوده که با جدیت پیگیر این موضوع هستیم، ضمن اینکه توجه به صنایع فرآوری این محصول نیز جزء دیگر اولویت‌های این شهرستان است.
وی بیان کرد: با توجه به کاهش بارندگی‌ها در سطح کشور لزوم کاشت محصولات کم‌آب‌بر بسیار احساس می‌شود، کشت گیاهان دارویی پُر سود و گیاهان کم‌آب و پُر درآمد یکی از روش‌های مقابله با خشکسالی و کم‌آبی است که کشاورزان می‌توانند در این شرایط کم آبی کشت خود را به کشت‌های کم‌آب‌بر از جمله سُماق تغییر دهند.
مدیر جهاد کشاورزی تویسرکان با اشاره به ارزش اقتصادی و اشتغالزایی این محصول، تصریح کرد: سماق گیاهی کم آب بر و کم هزینه با درآمد خوب و اشتغال زایی بالا بوده و در جلوگیری از فرسایش خاک بسیار موثر عمل می‌کند و قسمت‌های مختلف سماق اعم از پوست، ریشه، ساقه، برگ‌ها و میوه آن در داروسازی، تولید لوازم آرایشی، دامپزشکی، چرم‌سازی، رنگ غذا و حفاظت از غذاهای کنسروی به دلیل آنتی اکسیدان بالای آن، کاربرد فراوان دارد.
اصغری ادامه داد: درختچه سماق مقاومت خوبی در برابر تغییرات درجه حرارت دارد و حداقل و حداکثر درجه حرارت مطلق ثبت شده رویشگاه‌های آن به ترتیب منفی ۲۵ و مثبت ۴۰ درجه است.
وی با تأکید بر اینکه کشت سماق در منطقه برای جلوگیری از فرسایش خاک در مناطق شیب‌دار حائز اهمیت است، گفت: از جمله مزایای مصرف سماق می‌توان به مبارزه با میکروب، مبارزه با عفونت‌های قارچی، مناسب برای دیابت، جلوگیری از پوکی استخوان اشاره کرد.
به گزارش ایسنا، آش سماق یکی از آش‌های بسیار قدیمی ایرانی است که اصالت این غذای محلی مربوط به شهر تویسرکان و همدان بوده و قدمتی ۳۰۰ ساله دارد، این غذای محلی شهرستان تویسرکان در تیر ماه سال ۱۳۹۷ ثبت ملی شده است.
