نشست کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران با موضوع «واکنش جهانی تغییرات اقلیمی و آینده توسعه پایدار ایران» برگزار شد. در ابتدای این نشست شهریار عامری، متخصص اقلیم‌شناسی در مورد تغییرات اقلیمی گزارشی با عنوان «تغییرات اقلیمی، از توهم تا حقیقت و از توطئه تا گذار» ارائه کرد.
او عنوان کرد: تغییرات اقلیمی و واکنش‌ها به آن از منظر سه دسته از افراد جامعه قابل‌بررسی است: اول ناباوران به تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر جهان و مردم که شامل توده مردم، سیاستمداران و جامعه علمی هستند. دوم ساختار سازمانی و دلایل علمی در اثبات نظریه‌های تغییرات اقلیمی و سوم چرخش و اقبال عمومی به نظریه تغییرات اقلیمی که از منظر سیاستمداران، بازار سرمایه و تشکل‌های مردمی و مردم عادی قابل‌بررسی است.
او ادامه داد: ناباوران سه دسته توده مردم، سیاستمداران و جامعه علمی یا دانشمندان هستند؛ توده‌های مردم معتقدند تمام نظریه‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی یا توطئه و فریب است یا ترجیح می‌دهند نسبت به تمام اتفاقات ناشی از این پدیده زیست‌محیطی بی‌توجه و بی‌خیال باشند. سیاستمداران نیز معتقدند تغییرات اقلیمی درازمدت است و مدت مدیریت سیاستمداران کوتاه، لذا بهتر است در این زمینه دغدغه‌مند نباشند، از طرفی عده‌ای از آنان کربن‌زدایی را تهدیدی برای صنعت و اقتصاد می‌دانند.
او ادامه داد: در مورد ناباوران جامعه علمی، در سپتامبر سال گذشته سندی به امضای ۱۶۰۹ دانشمند و مهندس در رشته‌های زمین‌شناسی، اقیانوس‌شناسی، آب‌وهوا… ازجمله دو دریافت‌کننده جایزه نوبل منتشر شد، مبنی بر اینکه هیچ مشکل جدی درباره تغییرات اقلیمی وجود ندارد؛ آن‌ها معتقد هستند تغییرات آب‌وهوایی در دوره‌های مختلف اتفاق افتاده و می‌افتد و اکسید کربن غذای طبیعت است نه یک آلوده‌کننده. همچنین معتقد هستند هیچ داده آماری دقیق و قابل‌اعتمادی وجود ندارد که ثابت کند فجایع محیط‌زیستی نظیر طوفان‌ها، خشک‌سالی، سیل و … رابطه مستقیمی با میزان اکسید کربن در جو دارند و مسائلی ازاین‌دست، ایشان عنوان می‌کنند تغییرات طبیعی اقلیمی (مانند: تغییرات دوره‌ای میزان دریافت تشعشعات خورشیدی، فعالیت‌های آتش‌فشانی، جریان‌های اقیانوسی، تغییرات جزئی در مدار زمین و همچنین در میزان انحراف محور زمین یا حتی موضوعاتی مثل بیماری‌های واگیردار، جنگ‌ها و قحطی‌هایی که به کم شدن جمعیت می‌انجامند) بسیار مهم‌تر از فعالیت‌های انسانی هستند.
عامری در ادامه از پژوهش‌های جهانی گفت که درباره خطر تغییر اقلیم هشدار داده‌اند؛ در یک مطالعه که به‌وسیله جان کوک در دانشگاه Monash در ملبورن استرالیا انجام‌شده، او و همکارانش بعد از بررسی ۱۲۰۰۰ مقاله که درزمینهٔ اقلیم نوشته‌شده است دریافتند که ۹۷درصد با نظرات کلی درباره تغییرات اقلیمی موافق هستند. همچنین یک گزارش جامعه سلطنتی انگلیس (Royal Society) و آکادمی ملی علوم آمریکا (US National Academy of Sciences) با عنوان تغییرات اقلیمی: مدارک و دلایل، در سال ۲۰۲۰ پیشنهاد می‌کند که باید هشدارها در مورد ریسک خطرات این تغییرات افزایش یابد.
منطقی که بر اساس آن دانشمندان ادعا می‌کنند در مورد اثرات تغییرات اقلیمی یقین حاصل کرده‌اند که چرخه کوتاه‌مدت کربن در کره زمین شامل منابع انتشار و منابع جذب است. انتشار متوسط سالانه از فرآیندهای طبیعی مانند پوسیدگی گیاهان و تنفس افراد و حیوانات حدود ۲۱۰ گیگاتن است. اما در آخرین آمار سال ۲۰۲۳ میزان ۱۱.۲ گیگاتن هم از سوختن سوخت‌های فسیلی ۱.۵ گیگاتن از کاربری‌های مختلف زمین و کشاورزی ناشی می‌شود که درمجموع به بیش از ۲۲۲ گیگاتن می‌رسد. منابع جذب‌کننده طبیعی کربن به‌صورت CO2 گیاهان و اقیانوس‌ها هستند که تنها حدود ۲۱۶ گیگاتن را جذب می‌کنند و ۶ گیگاتن در اتمسفر باقی می‌ماند. این تزریق تدریجی گازهای گلخانه‌ای به جو موجب شده است تا در حال حاضر غلظت متوسط معادل CO2 به حدود ۴۱۰ ppm برسد. این در حالی است که میزان غلظت CO2 در پیش از انقلاب صنعتی اروپا (اواخر قرن هجدهم) ۲۸۷ ppm بوده است که افزایش ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.
واقعیت‌های جهانی کدم‌اند؟
او ادامه داد: آنچه درباره تغییرات اقلیمی و گذار انرژی مهم و برای ملت‌ها و افراد سرنوشت‌ساز است درک داستان تغییرات اقلیمی و تحولی است که چه بخواهیم و چه نخواهیم در جهان اتفاق می‌افتد. آنچه اساس برنامه‌ریزی برای آینده را تشکیل می‌دهد درک اهمیت چرخش سیاستمداران، سرمایه‌ها و مردم به سمت جهان تازه در حال شکل‌گیری است.
عامری در ادامه افزود: در سال ۲۰۲۰ اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا اعلام کرد که تغییرات اقلیمی «مهم‌ترین چالش اروپا است» و او مصمم است که تمام اروپا را تا قبل از سال ۲۰۵۰ به «اولین قاره کربن صفر جهان» تبدیل کند.
در نوامبر ۲۰۲۳ رئیس جمهور امریکا در رونمایی از گزارش امریکا درباره تغییرات اقلیمی در کاخ سفید گفت: این گزارش از هوا نیامده ۷۵۰ متخصص و مؤلف و هزاران شهروند تأثیرگذار، از هر ایالت، منطقه و قبیله در مدت چهار سال به نوشتن این گزارش نائل شده‌اند. این کامل‌ترین ارزیابی تغییرات اقلیمی در تاریخ امریکاست. این گزارش نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی بر روی همه مناطق و همه بخش‌های ایالات‌متحده آمریکا تأثیر می‌گذارد.
همچنین براساس گزارش داوس ۲۰۲۴ انرژی و کربن‌زدایی به‌عنوان یک نهضت جهانی به‌طور فزاینده‌ای به‌ویژه در کشورهای غربی رواج پیداکرده است و در کشورهای درحال‌توسعه آسیایی روزبه‌روز گسترش پیدا می‌کند. در این بین توافقات و همکاری‌های تازه‌ای شکل می‌گیرد ازجمله همکاری مابین نارندرا مؤدی نخست‌وزیر هند و اولاف کریسترسن نخست‌وزیر سوئد در راه‌اندازی فاز دوم گروه راهبری گذار صنعت برای دوره ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ در حاشیه نشست COP28. ده‌ها کشور در سراسر جهان برای رسیدن به اهداف کربن‌زدایی برنامه‌های دقیق و درازمدت طراحی کرده‌اند. در جهان آینده اتحادهای تازه‌ای شکل می‌گیرد و نقش سنتی کشورها به‌تدریج تغییر کرده و ژئوپلیتیک جهانی که تا امروز به انرژی وابسته بوده، با تغییر روندهای بعد از گذار انرژی بازتعریف خواهد شد.
در ادامه عنوان شد: جامعه از شرکت‌ها، اعم از دولتی و خصوصی می‌خواهد که در خدمت یک هدف اجتماعی باشند. برای پیشرفت درازمدت، هر شرکتی نه‌تنها باید عملکرد مالی ارائه دهد، بلکه باید نشان دهد که چگونه به جامعه کمک می‌کند. شرکت‌ها باید از خود بپرسند: ما چه نقشی در جامعه ایفا کنند و چگونه تأثیر خود را بر محیط‌زیست مدیریت کنند؟
در ادامه تصریح شد: در سال ۲۰۲۰ نظرسنجی انجام‌شده از مردم به‌وسیله مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Fourm) تغییرات اقلیمی و تهدیدات محیط‌زیستی مربوط به آن را در زمره ۵ تا از مهم‌ترین ریسک‌های ۱۰ سال آینده اعلام کرده است. علاوه بر مردم شرکت‌های بزرگ اقتصادی و حتی شرکت‌های نفتی و انرژی نیز به این نهضت تازه پیوسته‌اند. در بیانیه کنفرانس داوس سال ۲۰۲۳ اعلام شد که بیش از ۴۰۰۰ شرکت معتبر جهان به نهضت Net Zero پیوسته‌اند. شاید مهم‌ترین این تحولات را بتوان در کثرت سازمان‌های متصدی و مسئول مقابله با تغییرات اقلیمی و گذار انرژی جستجو کرد.
در ادامه تاکید شد: جوامع جهانی در مورد تغییرات اقلیمی، علت گرمایش جهانی، ریسک‌های ناشی از آن و نحوه مقابله هنوز به توافقی یکپارچه نرسیده‌اند. باوجود مخالفت‌ها، آنچه مشهود است، بحث تغییرات اقلیمی و گذار انرژی موجب تحولی بنیادین در ارکان سیاسی، اجتماعی-اقتصادی و ژئوپلیتیک جهانی شده است. با توجه به اینکه پذیرش این تغییرات در نسل جوان بسیار ساده‌تر است و سرمایه‌های جهانی از بازار سرمایه تا بودجه دولت‌ها دارد به سمت جذب این تحولات کشیده می‌شود، می‌توان با اعتماد زیاد اعلام کرد که گذار انرژی ناشی از تغییرات اقلیمی با توان فزاینده در راه است و چهره آینده جهان را دگرگون خواهد کرد. کشورها با درک و شرایط متفاوت از این تحولات استقبال کرده واکنش نشان می‌دهند. کشورهای غربی با جدیت مشغول هماهنگ شدن با دنیای جدیدی که ساخته‌اند هستند و کشورهای درحال‌توسعه برنامه‌های درازمدت برای جذب سرمایه‌های لازم برای گذار را دارند. پیوندهای تازه مابین کشورها و سیاستمداران در حال شکل‌گیری است. در نقشه جدید ژئوپلیتیکی آینده جهان جای ایران هنوز روشن نیست.
همچنین عنوان شد که با توجه به نقش تشکل‌های مردمی و سازمان‌های بین‌المللی در شکل‌گیری این تحولات نقش مردم، تشکل‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی ایران در چنین شرایطی می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد.
در ادامه رضا پدیدار، رئیس کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران گفت: از آنجا که دنیا در مورد تغییرات اقلیمی و بررسی اثرات آن بیشتر از ایران کارکرده و حتی مدل ارائه داده است، کشور ما از واقعیت جهانی فاصله دارد لذا پیشنهاد می‌دهم تیمی را از متخصصین و صاحب‌نظران و فعالان اقتصادی تشکیل بدهیم جهت مطالعه و تحقیق در مورد تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های آقای دکتر عامری را ادامه بدهیم، در حال حاضر ایران در مورد این موضوع جهانی جایگاه خالی دارد که باید در پر کردن این جایگاه با هدف توسعه پایدار کوشا باشیم.
سعید تاجیک هم تصریح کرد: رویدادها و مطالعات جهانی در مورد تغییرات اقلیمی در جهان وجود دارد که جای کشور ایران در این برنامه‌ها به‌شدت خالی است و این ضعف بزرگی به‌حساب می‌آید. از آنجا که یکی از وظایف اتاق ایران تعامل‌پذیری تشکل‌ها هست و با توجه به اینکه تشکل‌های زیادی در اتاق عضو هستند که می‌توانند در سطح بین‌الملل در مورد اثرات تغییرات اقلیمی نقش داشته باشند.
او پیشنهاد کرد با توجه به نقش قابل‌توجه شرکت‌های بزرگ اقتصادی در بررسی اثرات تغییرات اقلیمی، باید شرکت‌های ایرانی را هم در جریان تاثیرات تغییرات اقلیمی بر روی کاروکاسبی ایشان قرار دهیم.
در ادامه عنوان شد: ارائه اطلاعات مربوط به تغییرات اقلیمی به صنایع کشور، وظیفه اتاق ایران است. اگر دولت در بعضی موارد نتوانسته نقش خود را به‌خوبی اجرا کند، بخش خصوصی آن نقش را بازی کند. بنده نیز با عنوان شدن اهمیت موضوع تغییرات اقلیمی در صحن اتاق ایران موافق هستم.
در ادامه تصریح شد: با همکاری کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران، جلسات تخصصی جهت بررسی تغییرات اقلیمی و نقش آن در توسعه پایدار ایران برگزار شود. همچنین به دلیل لزوم آشنایی اعضای هیأت نمایندگان اتاق ایران و با توجه به نقش تعاملی تشکل‌ها و ارتباط ایشان با جهان، گزارش ارائه‌شده با کمک کارشناسان کمیسیون تکمیل‌تر شده و در صحن اصلی اتاق ایران ارائه شود.
منبع: اتاق ایران آنلاین
