پایگاه خبری دنیای برند، شاهرگ های تجارت جهانی به عنوان مهمترین رکن و اساس اقتصاد دنیا به شمار می رود. این مسیرهای استراتژیک در طول تاریخ همواره مورد توجه دولت ها و کشورهای مختلف بوده است تا بتوانند از این طریق منافع اقتصادی کشور خود را تامین کنند. کشورهایی که در مسیر شاهرگ های تجارت جهانی از ابتدا تا انتها واقع شده اند از منافع زیادی بهره می برند؛ مانند جاده ابریشم که به عنوان یکی از بزرگترین مسیرهای بزرگ و تاریخی از کشورهای مختلفی از جمله ایران عبور می کند و منافع اقتصادی و سیاسی زیادی برای کشور به همراه دارد.
ایران در مسیر حساس ترین کریدورهای جهانی
ایران از لحاظ استراتژیکی دارای موقعیت بسیار مهمی است و در مسیر دو کریدور مهم جهان قرار گرفته است. کریدور ارزشمند دریای خزر از شمال و خلیج فارس در جنوب از مهمترین دلایل اهمیت موقعیت استراتژیک ایران در عرصه تجارت جهانی به شمار می رود. مسیر کریدور دیگر ایران از شرق به سمت غرب است که عامل مهمی در رونق تجارت کشورهای شرق آسیا با کشورهای قاره سبز می باشد.
به هر حال کشورهای اروپایی ارتباط اقتصادی زیادی با کشورهای شرق آسیا از جمله هند و چین دارند؛ به همین دلیل موقعیت ایران به دلیل ترانزیت کالا میان کشورهای آسیایی و اروپایی از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است؛ به نحوی که با وضع قوانین و ایجاد تمهیداتی برای روابط تجاری با سایر کشورها در حال حاضر به عنوان یکی از شاهرگ های مهم تجارت بین المللی به شمار می رود.
کریدور هایی که از مسیر ایران و سایر کشورها عبور می‌کند بسیار زیاد است که معرفی همه آنان در حوصله مخاطبان این مطلب نمی گنجد. آنچه قابل ذکر است مسیرهای عبوری در ایران از جمله شبکه حمل و نقل ریلی است که اهمیت زیادی در چرخه اقتصاد و نقش ایران در تجارت بین المللی ایفا می کند. لذا شرکت های حمل و نقل دریایی بین المللی بسیاری در داخل ایران در این حوزه فعال هستند که می‌توانید تمام فرایند حمل و نقل محموله‌های خود را به آن‌ها بسپارید. در این میان می‌توان به شرکت کشتیرانی دریا زمین اروند اشاره نمود که کلیه خدمات حمل و نقل دریایی و حمل بین المللی را ارائه می‌دهد.
از جمله این مسیر ها می توان به شبکه راه آهن جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد که در مرز رازی از سمت غرب کشور به ترکیه و در ادامه مسیر خود به اروپا متصل می شود. شبکه دیگر راه آهن ایران در مرز جلفا از شمال غربی کشور جمهوری آذربایجان و در شمال کشور از طریق مسیرهای بنادر امیرآباد، نکا و ترکمن به دریای خزر و در ادامه به بنادر ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و روسیه فدرال ارتباط دارد.
کریدور های جهانی مختلفی از خاک جمهوری اسلامی ایران عبور می کند و کشورهای آسیایی از جمله خاورمیانه را به قاره اروپا متصل می کند. از مهمترین مسیرهایی که از طریق آن کشورهای آسیای میانه و جنوب آسیا که در خشکی محصور شده اند به آب های آزاد جهانی و اروپا دسترسی پیدا می‌کند می‌توان به کریدورهای زیر اشاره کرد:
- کریدور راه آهن سراسری قاره آسیا
- کریدور شمال جنوب با سه شاخه اصلی
- مسیر چین اروپا، آلماتی بندرعباس، آلماتی استانبول
- مسیر ریلی ترکیه ایران پاکستان
تاثیر شاهرگ های تجارت بر اقتصاد بین المللی
شاید بپرسید شاهراه های تجاری و موقعیت استراتژیک ایران برای ترانزیت انواع کالا چه منافعی برای کشور به همراه دارد؟ مهمترین مزیت ترانزیت کالا در ایران از طریق شاهراه های تجارت جهانی، کوتاه کردن مسیر حمل و نقل کالا از طریق کریدور شمال به جنوب نسبت به مسیر کانال سوئز است که حدود ۴۰ درصد کمتر می باشد. همچنین حمل و نقل کالا در این مسیر ۳۰ درصد نسبت به کانال سوئز ارزانتر است.
بنابراین این مسیر نه تنها برای ایران حائز اهمیت و حافظ منافع ملی است؛ برای کشور هایی که در این مسیر قرار ندارند نیز با توجه به کاهش هزینه های کلی ترانزیت کالا و کاهش نهایی قیمت کالاهای مختلف، منافع اقتصادی زیادی به همراه دارد. درآمد حاصل از ترانزیت کالا از طریق کریدورهای عبوری در خاک ایران به عنوان اصلی ترین منابع درآمد کشور بعد از نفت و گاز به صورت سالانه بسیار قابل توجه است.
ایران با داشتن موقعیت جغرافیایی مهم در دریای خزر، سواحل جنوبی و دریای عمان و البته مرزهای شرقی و غربی پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به مهمترین دروازه ارتباط اقتصادی کشورهای اروپایی با کشورهای محصور در خشکی واقع در آسیای میانه و قفقاز را دارد. هر چند موقعیت استراتژیک و جایگاه برتر ایران در زمینه حمل و نقل و تجارت جهانی جایگاه بسیار خوبی برای این کشور ایجاد کرده است اما نمی توان تحریم‌های شدید برخی کشورها از جمله آمریکا علیه ایران را نادیده گرفت.
به هرحال این تحریم ها تاثیر منفی خود را بر کریدورهای شمال به جنوب و شرق به غرب گذاشته و ایران را با محدودیت ها و مشکلات اقتصادی زیادی برای ترانزیت کالا مواجه کرده است.
از طرفی متاسفانه قوانین چندان منسجمی برای ترانزیت کالا در ایران وجود ندارد در حالی که ظرفیت ترانزیتی کشور بیش از ۳۰ میلیون تن در سال برآورد شده است؛ اما به دلیل نبود برنامه ریزی و تدوین ضوابط و قوانین مشخص در این زمینه، بخش مهمی از ظرفیت های اقتصادی و ترانزیتی کالا در حال حاضر خالی است. لازم است که برخی قوانین دست و پاگیر حذف شود و ضوابطی هماهنگ و مطابق با قوانین بین المللی تدوین گردد؛ از طرفی صنعت ترانزیت کالا می بایست جایگاه خود را به عنوان صنعتی نوپا در کشور ایران پیدا کند و ایران را در عرصه تجارت جهانی به جایگاهی که شایسته آن است برساند.
در حال حاضر امنیت تجارت در کشور ایران تا حد زیادی افزایش پیدا کرده است، به همین دلیل خیلی از کشورهای همسایه متقاضی ترانزیت کالا از طریق ایران هستند که نوید افزایش قدرت کریدور های موجود در خاک ایران را در منطقه و سطح بین المللی می دهد.
تجارت جهانی و حمل و نقل دریایی
تجارت جهانی و حمل و نقل دریاییدر گذشته مسیر های تجارت جهانی به چند راه اصلی و قدیمی محدود می شد اما امروزه با توجه به روابط تنگاتنگ اقتصادی کشورها و توسعه و پیشرفت های صنعت حمل و نقل این مسیر ها دیگر محدود به راه های زمینی نیستند؛ در حال حاضر انواع مسیرهای دریایی نیز نقش مهمی در اقتصاد و رونق تجاری بین المللی دارد. هرچند هنوز هم مسیر های زمینی جزء مهمترین و قدیمی ترین شاهرگ های تجارت بین المللی به شمار می آیند اما حجم زیادی از مبادلات اقتصادی و ترانزیت کالا از مسیرهای ریلی و دریایی انجام می شود.
در حال حاضر بالغ بر ۹۰ درصد از تجارت بین المللی به دریا و آبراه ها وابسته است. این موضوع توجه ابرقدرت ها را به خود جلب کرده است و عامل مهمی برای درگیری و جنگ سیاسی قدرت های جهانی با استفاده از ابزار تحریم بر علیه کشورهای استراتژیک از جمله ایران برای تسلط بر گذرگاه‌های دریایی شده است.
قدمت تجارت دریایی در ایران بسیار طولانی است. طبق اسناد و شواهد تاریخی ایران از دیرباز به عنوان یک شاهراه تجاری مهم مورد توجه کشورهای دیگر بوده است. در روزگاران قدیم ایرانی ها از طریق دریای خلیج فارس با دنیا مبادلات تجاری گسترده ای داشتند؛ از همان زمان ها قدرت های اروپایی برای تسلط بر گذرگاه های این منطقه، رفتارهای متخاصمانه ای در پیش گرفتند. این نزاع ها تا به امروز هم ادامه دارد و قدرت های سیاسی برای تسلط بر منافع کشورهای منظقه هیچ وقت از تلاش و تهدید به روش های مختلف دست برنداشتند.اما مهمترین آبراه های دنیا به عنوان شاه راهای اقتصادی بین المللی کدامند؟
تنگه تایوان
تایوان یکی از بزرگترین کشورهای تولید قطعات الکترونیکی در جهان است. تمام این قطعات از طریق مسیر آبی تنگه تایوان به سایر کشورها صادر می شود. مهمترین بنادر این آبراه حیاتی، بندر آموی در چین و کائوسیونگ در تایوان است. یکی از کشورهای مقصد تایوان برای صادرات قطعات الکترونیکی آمریکا می باشد، به همین دلیل کشور تایوان به لحاظ سیاسی و موقعیت تنگه تایوان برای آمریکایی ها از اهمیت زیادی برخوردار است، تا جایی که اقتصاد آمریکا بدون واردات این کشور متحمل خسارت های زیادی خواهد شد. از طرفی چین به عنوان یکی از اقتصادهای برتر دنیا گاهی بر سر جزیره تایوان نزاع‌های سیاسی مختلفی با آمریکا پیدا می کند. این کشور حمله به تایوان و تسلط بر تنگه تایوان را به یک کابوس بزرگ برای آمریکایی ها تبدیل کرده است.
دماغه امید نیک
دماغه امیدنیک شبه جزیره ای صخره ای است که در ساحل جنوب آفریقا و مشرف به اقیانوس اطلس واقع شده است. معنی اسم این جزیره اشاره به مسیری دارد که دسترسی این جزیره را به سرزمین هند فراهم می کند. از طریق آبراه دماغه امید نیک و اتصال شرق به غرب، روزانه بالغ بر ۶ میلیون بشکه نفت جابجا می شود.
تنگه جبل الطارق؛ مسیر ارتباطی میان اروپا و آفریقا
این آبراه محل اتصال دریای مدیترانه به اقیانوس اطلس است و کشور اسپانیا در اروپا را از مراکش در آفریقا جدا می کند. تنگه جبل الطارق در حال حاضر در آب های سرزمین کشورهای مراکش، اسپانیا و جبل الطارق قرار دارد. البته مراکشی ها به دلیل حاکمیت اسپانیا بر دو شهر بندری سبته و ملیله سهم کمتری در کنترل تنگه جبل الطارق دارند.
تنگه هرمز
تنگه هرمز مسیر ارتباطی کشورهای حوزه خلیج فارس به دریای آزاد است. موقعیت استراتژیک این تنگه در مناسبت‌های مختلف سیاسی و روابط اقتصادی بسیار زیاد است تا جایی که لقب پرترددترین تنگه نفتی دنیا به این آبراه اختصاص داده دارد. تا به حال جنگ های بسیاری برای تسلط بر تنگه هرمز در جهان در گرفته است. ایران سهم بزرگی در تامین امنیت و کنترل تنگه هرمز دارد؛ به طوری که اگر این تنگه بسته شود راه عبور و مرور تمام کشتی ها از خلیج فارس مسدود می گردد.
کانال پاناما
کانال پاناما به عنوان یک مسیر میانبر اقیانوس اطلس و آرام را در قاره آمریکا به هم متصل می کند. این آبراه جزء کلیدی ترین مسیرهای آبی حمل و نقل در جهان است و روزانه حجم قابل توجهی از تجارت اقتصادی را به خود اختصاص داده است. برخی ساخت کانال پاناما را به عنوان یک شاهکار مهندسی و انقلابی در زمینه تجارت و حمل و نقل دریایی می دانند.
کانال سوئز
مطمئنا شما نیز نام کانال سوئز را بارها و بارها در میان خبرها شنیده اید! کانال سوئز شاهراه آبی جهان است و با اتصال جهان غرب با شرق یکی از مهمترین آبراه های بین المللی به شمار می رود. ساخت کانال سوئز برای اتصال دریای مدیترانه به دریای سرخ ده سال زمان برد. در حمل و نقل آبی و دریایی از کانال سوئز به عنوان یک میانبر برای اتصال قاره های آسیا، آفریقا، اقیانوسیه و آمریکا به هم استفاده می شود. اگر روزی کانال سوئز بسته شود کشتی های باربری باید قاره آفریقا را دور بزنند تا خود را به اروپا و مدیترانه برسانند. حالا تصور کنید که چه هزینه های هنگفتی به کشورها و اقتصاد ملل مختلف تحمیل می‌شود.
تنگه های کشور ترکیه
دو تنگه مهم داردانل و بسفر در ترکیه به دلیل اتصال آسیا به اروپا و پیوند دریای سیاه به دریای مرمره از اهمیت زیادی در صنعت حمل و نقل دریایی و ترانزیت کالا از طریق کشتی‌های تجاری برخوردار است.
تنگه مالاکا
حجم قابل توجهی از تجارت نفت در تنگه کالا ما انجام می شود. این تنگه بین کشور اندونزی و مالزی واقع شده است و به این ترتیب اقیانوس های هند و آرام را به یکدیگر وصل می کند. تنگه مالاکا در گذشته پناهگاهی برای دزدان دریایی بود. در حال حاضر این تنگه به دلیل کوتاه کردن مسیر دریایی سه کشور اقتصادی از جمله چین، هند و اندونزی در مرکز توجه تجارت منطقه واقع شده است. تنگه مالاکا اقتصادهای برتر آسیا مانند چین، ژاپن، اندونزی، مالزی، سنگاپور و کره جنوبی را به سایر نقاط جهان متصل می کند.
تنگه باب المندب
تنگه باب المندب یا یه فارسی تنگه اشک ها بین عربستان، جیبوتی، یمن و اریتره واقع شده است. دلیل این نامگذاری روایت های مختلفی دارد؛ برخی می گویند به دلیل حوادثی که برای دریانوردان در این منطقه پیش آمده به باب المندب مشهور شده است. تنگه باب المندب بعد از کانال سوئز از اهمیت زیادی در عرصه تجارت جهانی برخوردار است.
این تنگه با اتصال جنوب دریای سرخ به اقیانوس هند و خلیح عدن نقش مهمی در کاهش زمان و هزینه های ترانزیت حمل و نقل دارد. طبق داده های موجود در حال حاضر روزانه حدود ۵ میلیون بشکه مواد نفتی از تنگه بابب المندب در حال عبور و مرور هستند.
تنگه دانمارک
یکی از آبراه های کم عرض و باریک برای جابجایی بشکه های نفت تنگه دانمارک است. این آبراه اقیانوس منجمد شمالی را به اقیانوس اطلس وصل می کند. در تاریخچه این تنگه می توان به نبرد آلمان و نیروهای دریایی بریتانیا در جنگ جهانی دوم اشاره کرد.
در این مطلب درباره مهمترین مسیرهای تجاری حمل و نقل دریایی که تحت عنوان شاهرگ‌های تجارت جهانی نیز شناخته می‌شوند، صحبت شد. این مسیرها بخش لاینفک تجارت بین الملل هستند که در دسترس نبودن و مسدود شدن هر یک از آن‌ها حیات تجارت بین المللی را به خطر میندازد. علاوه‌براین در این مطلب اهمیت جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی هر یک از این مسیرهای حمل و نقل بازگو شد. امیدوارم از مطالعه این مطلب لذت برده باشید.
این مطلب، خبرآگهی است و پایگاه خبری دنیای برند درباره محتوای آن هیچ نظری ندارد.