ایران در حالی به‌واسطه شتاب مصرف انرژی، با مشکل ناترازی و کمبود برق و گاز مواجه است که از منظر هدررفت انرژی نیز در شرایط بحرانی به سر می‌برد؛ اما اقدام جامعی برای جلوگیری از هدررفت انرژی انجام نمی‌دهد.
ایران دارای دومین ذخایر گاز دنیا و سومین دارنده منابع عظیم نفتی در جهان است که در حوزه مصرف گاز سومین مصرف‌کننده بزرگ و در حوزه مصرف نفت یازدهمین مصرف‌کننده بزرگ جهان محسوب می‌شود.
پیشتازی ایران در حوزه انرژی در حالی است که از منظر اقتصادی، نسبت معقولی میان شتاب مصرف انرژی و رشد تولید ناخالص داخلی وجود نداد و یکی از دلایل این وضعیت، هدررفت بالای انرژی در حوزه تأسیسات از استخراج و تولید انرژی تا مصرف آن است.
برآوردها حاکی از این است که میزان هدررفت انرژی در ایران از حوزه استخراج و تولید تا مصرف، به‌واسطه کارآمد و بهینه نبود تأسیسات و شبکه توزیع به حدود ۳۰ درصد می‌رسد و فقط با جلوگیری از یک‌سوم این هدررفت، کل مشکل کمبود انرژی که فعلاً صنایع با آن روبرو هستند، مرتفع خواهد شد.
نایب‌رئیس سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران، فرسودگی تأسیسات و نبود بهینه‌سازی را از عوامل اصلی تلفات انرژی در کشور عنوان می‌کند و معتقد است که بهینه‌سازی تأسیسات صنعتی، راهکاری اقتصادی و سریع برای مقابله با ناترازی انرژی است.
منوچهر مشکوه در گفت‌وگو با تسنیم با تأکید بر اینکه تلفات انرژی بخش عمده‌ای از ناترازی را تشکیل می‌دهد، می‌گوید: فرسودگی تأسیسات، به‌ویژه در بخش‌های صنعتی و زیرساختی، عامل اصلی این تلفات است؛ وقتی تأسیسات فرسوده می‌شوند، عایق‌ها و تجهیزات کارایی خود را از دست می‌دهند و میزان هدررفت انرژی افزایش می‌یابد که این مسئله نشان‌دهنده ضرورت اقدام فوری برای بهسازی و بازسازی تأسیسات است.
مشکوه در خصوص مزایای بهینه‌سازی تأسیسات به‌جای سرمایه‌گذاری‌های جدید، می‌افزاید: بهینه‌سازی تأسیسات صنعتی نه‌تنها روشی مقرون‌به‌صرفه‌تر است، بلکه اجرای آن در مقایسه با سرمایه‌گذاری‌های کلان، زمان کوتاه‌تری می‌طلبد؛ این اقدام می‌تواند بهره‌وری انرژی را افزایش دهد و هزینه‌های ناشی از تلفات را کاهش دهد.
نکته قابل‌توجه این است که چرا باوجود صرفه اقتصادی جلوگیری از هدررفت انرژی، در ایران چنین رویکردی طرفدار ندارد و به‌ویژه بخش خصوصی، ورود پررنگی در سرمایه‌گذاری حوزه بهینه‌سازی تولید یا مصرف انرژی نداشته است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از منظر تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی، در ایران معادل ۱.۹ برابر میانگین جهانی انرژی مصرف می‌شود و به عبارتی انرژی صرف شده برای یک واحد تولید در کشورمان تقریباً دو برابر میانگین صرف انرژی برای تولید همان واحد تولید در سطح جهانی است.
کارشناسان عامل اصلی این وضعیت را در اقتصاد و به‌ویژه در نگاه قیمت‌گذاری حوزه انرژی جست‌وجو می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، ارزان بودن انرژی که به دلایل مختلف در ایران مورد تأکید قرار دارد، باعث شده میزان مصرف انرژی در اولویت محاسبات مصرف‌کنندگان نباشد.
به‌عنوان نمونه، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اتلاف انرژی در ایران، مربوط به بخش ساختمان است که ارقام مختلف بین ۲۰ تا ۴۰ درصد برای آن عنوان می‌شود و در صورت اجرای مبحث نوزدهم مقررات ملّی ساختمان ایران، از هدررفت بخش عمده آن جلوگیری خواهد شد؛ اما به‌واسطه اینکه هزینه اجرای مبحث نوزدهم از هزینه ناشی از هدررفت انرژی بالاتر است، تمایلی به رعایت این استانداردها وجود ندارد.
البته هدررفت انرژی در بخش ساختمان فقط یکی از گلوگاه‌هایی است که به دلیل استاندارد و کارآمد نبود تأسیسات ایجاد شده و در ابعاد مختلف اعم از فلرسوزی، خودرو، حمل‌ونقل و … این شرایط وجود دارد.
منبع: اتاق ایران آنلاین
