بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که درصد کاربران اینترنتی ایران که به صورت آنلاین خرید می‌کنند از ۵ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲۵ درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده و کسب رتبه ۱۱ جهان در طراحی اپلیکیشن توسط ایران در گزارش سال ۱۴۰۰ سازمان مالکیت فکری جهانی (WIPO) نشان‌دهنده توانمندی بالای متخصصان ایرانی در حوزه فناوری اطلاعات است.
امیرعباس محمدی کوشکی ، سرپرست تیم اختراعات ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری دنیای برند به نقل از ایسنا، با اشاره به برگزاری شورای مشورتی مجمع جهانی مدیریت اینترنت گفت: در این نشست گزارشی از فروش تجارت الکترونیک کسب و کارها و نقش پلتفرم‌های آنلاین ارائه شد. بر اساس این گزارش در میان ۸۶ کشور، هلند با ۹۲ درصد کاربر اینترنتی که به صورت اینترنتی خرید می‌کنند در سال ۲۰۲۳ در جایگاه اول و بریتانیا با ۹۲ درصد در سال ۲۰۲۳ جایگاه دوم، سوئد با ۹۰ درصد و دانمارک با ۸۸ درصد به ترتیب در جایگاه سوم و چهارم قراردارند. چین با ۸۰ درصد در سال ۲۰۲۳ در جایگاه پنجم قرارگرفته است.
| رتبه | کشور |
|---|---|
| ۱ | هلند |
| ۲ | بریتانیا |
| ۳ | سوئد |
| ۴ | دانمارک |
| ۵ | چین |
| ۶۶ | ایران |
| ۸۴ | بنگلادش |
| ۸۵ | عراق |
| ۸۶ | فلسطین |
وی افزود: ایران با ۲۵ درصد کاربر اینترنتی که به صورت آنلاین خرید می‌کنند، در سال ۲۰۲۳ در جایگاه ۶۶ جهانی قرار گرفت که نسبت به سال‌های قبل پیشرفت کرده است. این پیشرفت را می‌توان با مقایسه داده‌های سال‌های مختلف بررسی کرد:
۱- سال ۲۰۱۰: درصد کاربران اینترنتی که در ایران به صورت آنلاین خرید می‌کردند، ۵ درصد است که بسیار کم بود.
۲- سال ۲۰۱۹: ۱۵ درصد است که این درصد افزایش یافته و نشان‌دهنده رشد تدریجی تجارت الکترونیک در ایران است.
۳- سال ۲۰۲۳: درصد کاربران اینترنتی که در ایران به صورت آنلاین خرید می‌کنند، به حدود ۲۵ درصد رسیده است و رشد بسیار خوبی داشته است.
محمدی تاکید کرد: این روند نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه در زمینه تجارت الکترونیک در ایران طی دهه گذشته است. این پیشرفت به دلیل افزایش دسترسی به اینترنت، بهبود زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و آگاهی بیشتر مردم نسبت به مزایای خرید آنلاین بوده است. با این حال، همچنان فاصله زیادی بین ایران و کشورهای پیشرو در این زمینه وجود دارد. برای ادامه این روند صعودی و رسیدن به سطح کشورهای پیشرو، نیاز به بهبود زیرساخت‌ها، اصلاح قوانین و مقررات و افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان به خرید آنلاین است.
چالش‌ها و راهکارهای توسعه تجارت الکترونیک در ایران
سرپرست تیم اختراعات ایران به بیان چالش‌های تجارت الکترونیک در ایران پرداخت و گفت: زیرساخت‌های فناوری ضعیف یکی از چالش‌های مسیر توسعه تجاری الکترونیک در کشور است. یکی از بزرگترین چالش‌ها در ایران، کمبود زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات است و دسترسی محدود به اینترنت پرسرعت و پهنای باند مناسب، مانعی جدی برای توسعه تجارت الکترونیک محسوب می‌شود.
وی، قوانین و مقررات محدودکننده را از دیگر موانع نام برد و ادامه داد: وجود قوانین و مقررات پیچیده و گاه محدودکننده در حوزه تجارت الکترونیک، از جمله مسائل مالیاتی و حقوق مصرف‌کننده، باعث کاهش انگیزه کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان برای فعالیت در این حوزه می‌شود. علاوه بر آنها باید اعتماد پایین مصرف‌کنندگان را به مجموعه چالش‌های کشور در زمینه توسعه تجارت الکترونیک در کشور اضافه کرد. بسیاری از مصرف‌کنندگان ایرانی هنوز به خرید آنلاین اعتماد کافی ندارند و نگرانی در مورد امنیت پرداخت‌های آنلاین و کیفیت محصولات خریداری شده، از عوامل بازدارنده مهم در این زمینه به شمار می‌رود.
به گفته محمدی، مشکلات پرداخت الکترونیک از دیگر چالش‌های کشور در این زمینه است، به گونه‌ای که محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها، انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی را برای کسب‌وکارهای ایرانی دشوار کرده است. این موضوع باعث کاهش قابلیت رقابت کسب‌وکارهای ایرانی در سطح جهانی می‌شود.
راهکارهای توسعه تجارت الکترونیک در ایران
بهبود زیرساخت‌های فناوری: دولت و بخش خصوصی باید به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات بپردازند. افزایش دسترسی به اینترنت پرسرعت و توسعه شبکه‌های پهن‌باند می‌تواند به رشد تجارت الکترونیک کمک کند.
اصلاح قوانین و مقررات: بازنگری و به‌روزرسانی قوانین و مقررات مرتبط با تجارت الکترونیک، به‌ویژه در حوزه مالیات و حقوق مصرف‌کننده می‌تواند موانع موجود را کاهش داده و زمینه را برای رشد این حوزه فراهم کند.
افزایش آگاهی و اعتماد مصرف‌کنندگان: برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی جهت افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان درباره مزایای خرید آنلاین و روش‌های امن پرداخت الکترونیک می‌تواند به افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان کمک کند.
تسهیل پرداخت‌های الکترونیک: ایجاد سیستم‌های پرداخت الکترونیک داخلی و بین‌المللی کارآمد و امن، می‌تواند مشکلات مرتبط با تراکنش‌های مالی را کاهش داده و تجارت الکترونیک را تسهیل کند.
نقش استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای فناورانه
محمدی با تاکید بر اینکه استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای فناورانه نقش مهمی در توسعه تجارت الکترونیک در ایران ایفا می‌کنند، گفت: این شرکت‌ها با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه می‌توانند به بهبود زیر ساخت‌ها و افزایش کارایی خدمات الکترونیک کمک کنند.
وی نوآوری در خدمات پرداخت را از دیگر اثرات استارت‌آپ‌ها در توسعه کسب و کارها عنوان کرد و یادآور شد: استارت‌آپ‌های فعال در حوزه فین‌تک می‌توانند با توسعه راه‌حل‌های پرداخت الکترونیک و کیف پول‌های دیجیتال، مشکلات موجود در تراکنش‌های مالی را برطرف کنند و اعتماد مصرف‌کنندگان را جلب کنند.
محمدی، توسعه پلتفرم‌های تجارت الکترونیک را از دیگر رهاوردهای توسعه اکوسیستم استارت‌آپی در کشور ذکر کرد و افزود: ایجاد و توسعه پلتفرم‌های فروش آنلاین محلی و بین‌المللی، امکان دسترسی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به بازارهای بزرگ‌تر را فراهم می‌کند و رقابت‌پذیری آنها را افزایش می‌دهد. ارائه خدمات لجستیک هوشمند و بهبود تجربه کاربری از دیگر اثرات اکوسیستم در توسعه کسب‌وکارهای فناورانه است.
اهمیت تجارت الکترونیک برای آینده اقتصادی ایران
سرپرست تیم اختراعات ایران با اشاره به نقش کلید تجارت الکترونیک در توسعه اقتصادی ایران، گفت: با توجه به جمعیت جوان و آشنا به فناوری در کشور، ظرفیت بالایی برای رشد این حوزه وجود دارد. افزایش فعالیت‌های تجارت الکترونیک می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، افزایش درآمدهای مالیاتی و تقویت اقتصاد دیجیتال کمک کند. برای فعال کردن این پتانسیل‌ها، نیاز به همکاری گسترده بین دولت، بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، اصلاح قوانین و افزایش آگاهی عمومی می‌تواند به توسعه پایدار تجارت الکترونیک در ایران کمک کند و این کشور را به یکی از پیشروان این حوزه در منطقه تبدیل کند.
وی تاکید کرد: کسب رتبه ۱۱ جهان در طراحی اپلیکیشن توسط ایران در گزارش سال ۱۴۰۰ سازمان مالکیت فکری جهانی (WIPO) نشان‌دهنده توانمندی بالای متخصصان ایرانی در حوزه فناوری اطلاعات است. این دستاورد می‌تواند اعتماد به استارت‌آپ‌ها را افزایش داده، کیفیت خدمات تجارت الکترونیک را بهبود بخشد و فرصت‌های جدیدی را برای صادرات خدمات فناوری ایجاد کند. همچنین، این موفقیت می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری کسب‌وکارهای ایرانی و تشویق نوآوری و خلاقیت در این حوزه کمک کند. بهره‌برداری از این پتانسیل‌ها می‌تواند به توسعه پایدار تجارت الکترونیک در ایران منجر شود.
پایان
