ایران نقاط قوت زیادی برای پیوستن به توافق پاریس دارد

موضوع نشست کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران درباره «توافق پاریس و اثرات آن در توسعه کشور» بود. رضا پدیدار، رئیس کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران گفت: دمای کره زمین ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی روبه افزایش است؛ البته عده‌ای با این دیدگاه مخالف هستند و معتقدند که پدیده تغییرات اقلیمی، فرایندی طبیعی است و در طول تاریخ همواره این پدیده مشاهده شده و زمین از طریق سازوکارهای خودتنظیمی خود قادر به سازگاری و تعدیل دمای زمین است. این موضوع منجر به نشست‌های علمی و سیاسی متعدد در سطوح ملی و بین‌المللی و بحث‌وجدل‌های فراوان شده است.

پدیدار گفت: پدیده تغییرات اقلیمی، یکی از مهم‌ترین علت تغییر در الگوهای آب‌وهوایی در سراسر کره زمین هست و به عقیده بسیاری از دانشمندان، بزرگ‌ترین بحرانی است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه شده است.

او ادامه داد: بخش خصوصی حضور در کاپ ۲۹ را به‌طورجدی پیگیری کرده است؛ ما با کمیسیون انرژی ایران و اتاق تهران تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده‌ایم و سعی می‌کنیم جایگاه ایران در کاپ، مطرح شود. در این مسیر از تجارب سال‌های قبل استفاده کرده و مطالبات را با همکاری سازمان محیط‌زیست پیش می‌گیریم. امیدواریم از همه ظرفیت‌ها در حوزه بهبود شرایط محیط‌زیست ایران و جلوگیری از افزایش دما زمین استفاده کنیم.

در ادامه معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان حفاظت از محیط‌زیست، گفت: گاهی مردم و افکار عمومی درباره لزوم پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی، حضور در نشست‌های بین‌المللی و اثرات آن در زندگی خود می‌پرسند. حضور در کاپ ۲۹ و پیوستن به توافق پاریس برای کشور در حوزه محیط‌زیست اهمیت زیادی دارد ولی ما به دلایل متعددی هنوز به توافق پاریس نپیوسته‌ایم. محیط‌زیست نباید متأثر از فعالیت‌های سیاسی باشد ما هم در پیوستن به توافق پاریس فراز و نشیب‌هایی داشته‌ایم ولی امیدواریم با درایت این مسئله حل شود.

ابتکار ادامه داد: تغییر اقلیم دو بعد مهم دارد؛ دو ابربحران ایران ناترازی آب و ناترازی انرژی است که هر دو به تغییر اقلیم و ابعاد توافق پاریس برمی‌گردد. یکی از مهم‌ترین مسائل دولت چهاردهم، با اقتصاد یارانه‌ای ناترازی شدید انرژی است. امکان ادامه مسیر به شیوه قبلی وجود ندارد و باید شدت مصرف انرژی کاهش یابد. البته قبلاً مقام معظم رهبری در سیاست‌های ابلاغی، خواهان کاهش ۵۰ درصدی مصرف انرژی بودند.

او تصریح کرد: در حال حاضر و با توجه به شرایط گذشته، ناترازی در ایران شدیدتر شده و دولت را با تصمیمات سخت مواجه کرده است. مدیریت کاهش مصرف با حضور کاپ ۲۹ ارتباط دارد و این موارد در توافق پاریس هم مورد توجه است.

ابتکار افزود: باید از خود بپرسیم در سال ۲۰۳۰ چقدر می‌توانیم کاهش مصرف انرژی داشته باشیم؟ همه دستگاه‌های توسعه‌ای در این زمینه برنامه خود را ارائه کرده‌اند؛ این دستگاه‌ها از کاهش ۳۴ درصدی شدت انرژی و بهره‌وری می‌گویند. این‌ها کاهش با راهکارهای فنی ممکن است.

 ابتکار اظهار کرد: ایران در نگارش توافق جهانی پاریس در سال ۲۰۱۵ اثرگذار بود؛ در آن شرایط در این توافق منافع ملی ما و سایر کشورها را در نظر گرفته‌شده بود. این توافق در دولت و در کمیسیون‌های مجلس هم تصویب شد وقتی این متن به شورای نگهبان رسید، برخی عنوان کردند که نباید ایران این توافقنامه را بپذیرد. این جو سیاسی با اخبار بی‌پایه و اساس مانع پیوستن به این توافق شد.

ابتکار تصریح کرد: یکی از مسیرهای توافق پاریس، سازگاری با ناترازی انرژی است. از آن موقع توافق پاریس در ایران سرگردان است و کشور هم درگیر مواردی شده که به ضررش است. البته با پیوستن به توافق پاریس، با این همه تأخیر و پیچیدگی مسائل ایران معجزه رخ نمی‌دهد اما همچنان پیوستن به این توافق به نفع کشور است.

او ادامه داد: همکاری‌های بین‌المللی و پیوستن به توافق باعث می‌شود ایران از اعتبار صندوق‌ها و فرصت آن‌ها و تجارت کربن و تجارت انتشار آن بهره ببرد. در کشور زیرساخت خوبی داریم. صندوق ملی محیط‌زیست برای تجارت کربن سازوکار لازم را دارد.

ابتکار تاکید کرد: اگرچه رد دوره‌ای برخی تغییر اقلیم را انکار می‌کردند و دستگاه‌هایی اجازه طرح موضوع تغییر اقلیم را نمی‌دادند. اما اواخر دولت یازدهم گزارشی از روند تغییر اقلیم ایران در ۴۰ سال گذشته ارائه شد. در ایران با تغییرات شدید آب و هوایی روبه روییم و آسیب جدی به اقتصاد ایران، کشاورزیف آب سطحی، آب زیرمینی و فر ونشست وارد شده است. هیچ چاره‌ای، جز پیوستن به توافق‌های بین‌المللی نداریم.

به گفته ابتکار موقع این است که نهادهای مدنی و بخش خصوصی به توافق پاریس بپیوندد.

 در ادامه این نشست مجید شفیع پور، رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط‌زیست دانشگاه تهران از قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای پیوستن به توافق پاریس گفت. درهمکاری بین‌المللی اول از همه تردیدهایی مطرح می‌شود و نباید اجازه دهیم این به توهم توطئه تبدیل شود. سال ۱۹۹۱ در اجلاس سران کشورها، یکی از سند مهم درباره تغییرات آب و هوا به تصویب رسید و معاون اول رئیس جمهوری در آن نشست حضور داشت ولی ۵ سال طول کشید که ایران به آن توافق پیوست. بعد از آن پروتکل کیوتو مطرح بود و در سالهای ۱۳۷۶ تا ۸۳  درباره آن گفت وگو کردیم. ما بعد از ۹ سال به آن پیوستیم.

به اصلاحیه دوحه را به دلیل عدم تحلیل درست نپیوستیم. توافق پاریس هم شاید به ماه‌های انتهایی بلوغ خود رسیده است. ۱۸۹ کشور عضو این توافق هستند و سه کشور لیبی، یمن و ایران به آن نپیوسته است.

شفیع پور ادامه داد: ایران برای پیوستن به توافق پاریس نقاط قوت زیادی دارد؛ نیروی تخصصی باتجربه، توانایی مهندسی خوب، صنایع نیازمند نو شدن و اینها فرصتی است تا از آن در انطباق با منافع ملی استفاده کنیم. اما تا این لحظه عزم یکپارچه‌ای برای عملی کردن سیاست‌های کلان وجود ندارد.

او تصریح کرد: ما در سیستم گزارش‌دهی ضعف جدی داریم. تا الان سه گزارش درباره توافق پاریس اراده کرده‌ایم و توافق نامه ۱۱ گزارش دیگر هم نیاز دارد ولی ساختار آن را در سازمان محیط‌زیست نداریم. به هر حال اقتصاد ما وابسته به صادرات هیدورکربن است. فشار جهانی برای نوعی سازگار با گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی سوخت فسیلی و دی اکسید کربن تعیین شده و باید سوخت فسیلی کمتر مصرف شود.

شفیع پور گفت: اگر همه کشورها برنامه خود را درجهت کاهش مصرف سوخت فسیلی تدوین کنند، تقاضا برای نفت کاهش می‌باید و ما هم باید تا افق ۲۰۳۰، اقتصاد خود را بازسازی کنیم. وگرنه از چرخه اثرگذار بر تصمیم سازی های جهانی حذف می‌شویم. و متاسفانه دارایی‌های غیرمنقول ما مثل شاعران ایرانی به نفع کشورهای دیگر مصادر می‌شود.

او ادامه داد: کشور ما ۲.۱ درجه سلیسویس افزایس دما را تجربه می‌کند. گرم‌تر شدن زمینی بعث افزایش تبخیر می‌شود و ما سالانه باران کمتری دریافت می‌کنیم. اگر خود را از پیوستن به توافق‌های بین الملیل محروم کنیم، شرایط را برای کشور دسوارتر می‌کنیم و از منابع تعیین شده بی بهره می‌مانیم.

رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط‌زیست دانشگاه تهران تصریح کرد: در کاپ ۲۹، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار تعهد سالانه کشورهای توسعه یافته در قالب همکاریهاست. اگر خود را کنار بکشیم، از این مسیر بهره نمی‌بریم. دولت باید به بخش خصوصی چابک اجازه دهد در این مسیر فعالیت کند.

او تصریح کرد: فرایند چگونگی بهره‌مندی از صندوق جبران خسارت‌ها مهم است. باید ببینیم مسیر پیشرو را چگونه هموار کنیم؟ چگونه از منابع مالی و تکنولوژی و منابع فناوری استفاده کنیم.

 در ادامه مرتضی طاهری، کارشناس حوزه محیط زیست، درباره رویکرد نکسوس، چارچوب و اهمیت آن در حوزه محیط‌زیست و اقتصاد چرخشی گفت.

بعد از آن سعید تاجیک، رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران هم درباره ناترازی مصرف انرژی در کشور گفت: میزان متوسط ناترازی کشور در سال گذشته، ۱۲ هزار مگاوات بود که این رقم در سال جاری به ۱۷ هزار و بعضاً در شهریورماه به ۱۹ هزار هم رسید. طبق این روند می‌توان پیش بینی کرد که میزان کسری برق در سال ۱۴۰۴، به ۲۰ تا ۲۲ هزار مگاوات در اوج مصرف خواهد رسید. همانطور که پیش از این هم به وزارت نیرو اطلاع داده بودیم، باید به فکر راهکاری اساسی برای جلوگیری از این روند باشیم.

تاجیک با اشاره به افزایش بی سابقه دمای امسال نسبت به گذشته، آن را موضوع مهم زیست محیطی خواند و ادامه داد: متوسط رشد سالانه مصرف برق طی ۱۰ سال گذشته حدود ۵ درصد تخمین خورده است. در حالی که تنها در نیمه نخست امسال، با وجود رشد ۳.۵ درصدی در تولید برق، با ۸.۷ درصد رشد مصرف آن مواجه بودیم. یکی از دلایل اصلی این اتفاق، گرمای ۱ تا ۲ درجه‌ای فصل گرم امسال نسبت به پارسال است. چرا که به ازای هر درجه افزایش دما، ۱۷۰۰ مگاوات بر مصرف برق در زمان‌های پیک مصرف، افزوده می‌شود. به عبارتی بیش از ۳ هزار مگاوات افزایش مصرف برق کشور در سال جاری تنها به علت بالا رفتن دما رخ داده است.

او در راستای الزام مشارکت در رویداد جهانی تغییر اقلیم (کاپ ۲۹)، گفت: محیط‌زیست را زینت المجالس نبینیم. امروز این موضوع بسیار حائز اهمیت است. یکی از دلایل اصلی پافشاری اتاق ایران برای حضور در کاپ ۲۹ این است که طبق توافقات بین‌المللی برای سال ۲۰۳۰، باید از افزایش بیش از ۱.۵ درجه دمای کره زمین جلوگیری شود و بی توجهی ایران به این موضوع مسائل بسیاری نظیر اقتصاد، برق، صنعت، رفاه مردم و غیره را در کشور تحت الشعاع قرار خواهد داد. در حال حاضر تنها ۲۸ روز تا برگزاری کاپ ۲۰۲۴ باقی مانده و با وجود تاکیدات مکرر اتاق بازرگانی، هنوز برنامه مشخصی برای نحوه حضور ایران در این اجلاس مشاهده نمی‌شود.

در ادامه توحید صدرنژاد، نایب رئیس کمیسیون استاندارد، محیط‌زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران به ناوگان فرسوده در ایران و سیستم بازیافت اشاره کرد: ۵۵ درصد گازوئیل در ناوگان فرسوده مصرف می‌شود. در حوزه بازیافت ۸.۵ م میلیون تن در ساعت، زباله کهریزیک گاز تولید می‌کند که می‌توان خیلی راحت جلوی آن را گرفت.

در ادامه این نشست، ناصر مقدسی درباره موافقان و مخالفان و دلایل آن‌ها برای پیوستن به توافق پاریس گفت: پیوستن ما به توافق پاریس، وضعیت را درخشان نمی‌کند اما باید راهبردها درست باشد. حضور حضور کمک می‌کند از ظرفیت‌های بین‌المللی استفاده کنیم. ما تلاش می‌کنیم به صورت هدفمند بخش خصوصی به این حوزه وارد شود.

 مقدسی گفت: عدم سرمایه گذاری به موقع در زمینه انرژی و آب اگرچه به صورت مستقیم به تغییر آب و هوا ارتباطی ندارد ولی عدم سرمایه گذاری باعث ناترازی در حوزه آب و انرژی شده است. در زمینه کاهش مصرف انرژی مطالعات انجام داده‌ایم که نشان می‌داد در افق ۲۵ ساله مصرف انرژی ما دو برابر خواهد شد وباید به این موارد با جدیت توجه شود.

 در ادامه این نشست از لزوم حکمرانی مشارکتی و لزوم توجه گزارش‌دهی گفته شد. همچنین عنوان شد که افزایش دما در ایران خیلی بیشتر از آنچه عنوان می‌شود هست و باید به سیستم گزارش دهی به صورت شفاف و دقیق تاکید شود.

یکی دیگر از حاضران در نشست عناون کرد که برای پاسخ به نگرانی برخی از سیاست گذاران باید به این پرسش پاسخ داده شود که  چه اطلاعاتی و چه در چه سطحی باید ارائه شود تا نگرانی حاکمیت هم برطرف شود.