با توجه به گرایش کشورهای جهان در تولید برق از انرژی‌های پایدار و پاک و تأکید مقام معظم رهبری مبنی‌بر تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای، کشورمان در دهه آتی خودکفایی در تولید و صادرات انرژی هسته‌ای را در دستور کار خود قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(پایگاه خبری دنیای برند به نقل از ایسنا)، تولید برق از سوخت‌های فسیلی به‌دلیل محدودیت منابع و آلودگی‌های محیط زیستی به‌تدریج در حال منسوخ شدن است و انرژی‌های پاک و پایدار برای تولید برق در کشورهای توسعه یافته جایگزین شده‌اند، که از این میان انرژی هسته‌ای اولویت اول قدرت‌های هسته‌ای برای تولید برق است، به‌گونه‌ای که ۴۴۵ رآکتور اتمی ۱۰ درصد برق جهان را تولید می‌کنند.
مسابقه کشورهای جهان در ساخت نیروگاه هسته‌ای
در آمریکا ۹۱.۵ گیگاوات انرژی برق توسط ۹۳ رآکتور در ۳۰ ایالت تولید می‌شود، این کشور بیش‌از ۳۰ درصد انرژی هسته‌ای جهان را تولید می‌کند. همچنین فرانسه تقریبا دوسوم برق خود را از منابع هسته‌ای تولید می‌کند و به عبارتی همه ۱۰ قدرت هسته‌ای دنیا بر تولید برق هسته‌ای اهتمام ویژه دارند.
علاوه‌بر کشورهای فوق، اتحادیه اروپا چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های هسته‌ای در سطح کشورهای این اتحادیه را ۵۰۰ میلیارد یورو ترسیم کرده است. همچنین عربستان سعودی با داشتن ذخایر غنی نفتی، ساخت ۱۶ راکتور هسته‌ای را در دستور ساخت قرار داده است، فنلاند بزرگترین نیروگاه هسته‌ای جهان را با ظرفیت ۱۶۵۰ مگاوات تولید برق پاک با هزینه ۱۰ میلیارد یورویی در سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی کرد.
جلوگیری ۸ درصدی از انتشار گازهای گلخانه‌ای با انرژی هسته‌ای
در رابطه با مزیت انرژی هسته‌ای نسبت به سوخت‌های فسیلی می‌توان اشاره کرد، یکی از دلایل گرمایش زمین، وجود گازهای گلخانه‌ای و آلاینده است که از سوی صنایع مختلف تولید می‌شود. این در حالی‌است که، نیروگاه‌های اتمی به دلیل این‌که با ترکیب اکسیژن محصول احتراقی تولید نمی‌کنند و نوع تامین انرژی در این مراکز نیازی به اکسیژن ندارد، تولیدکننده گازهای آلاینده نیستند، بنابراین نیروگاه‌های اتمی نقش مهمی در کاهش گرمایش زمین دارند، در حال حاضر نیروگاه‌های هسته‌ای جهان از انتشار ۸ درصد گازهای گلخانه‌ای به فضا جلوگیری می‌کنند.
علی‌رغم بالا بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه نیروگاه‌های هسته‌ای در مقایسه با نیروگاه‌های فسیلی، مزایای چشمگیری در انرژی هسته‌ای وجود دارد نظیر طول عمر بیشتر(تا ۸۰ سال)، هزینه‌های پایین سوخت، صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی، تامین بار پایه شبکه برق و کاربردهای جانبی از جمله تولید هیدروژن و آب شیرین، که در مقایسه با دیگر گزینه‌های انرژی، اهمیت بیشتری به انرژی هسته‌ای می‌بخشد.
مزیت انرژی هسته‌ای حتی بر انرژی‌های تجدیدپذیر
البته هزینه اولیه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای هم به راحتی بازگشت‌پذیر است. به عنوان مثال یک نیروگاه هزار مگاواتی هسته‌ای در کمتر از ۶ سال می‌تواند با فروش برق تولیدی کلیه هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه را استحصال کند. این در حالی‌است که برای تولید هزار مگاوات برق چیزی در حدود ۳.۱۲۵ میلیون پنل خورشیدی و یا ۴۳۱ توربین بادی در مقیاس کاربردی مورد نیاز است که برای این کار به زمینی بسیار وسیع نیاز است.
در نتیجه؛ هزینه – فرصت نیروگاه هسته‌ای از نیروگاه‌های حرارتی بسیار کمتر است. از طرف دیگر، راه‌اندازی نیروگاه‌های هسته‌ای کشور ما را از مصرف بیش‌از حد منابع فسیلی نجات می‌دهد، به‌گونه‌ای که گاز طبیعی به تنهایی ۷۰ درصد از سبد مصرف انرژی کشور را تشکیل می‌دهد و وابستگی بیش‌از حد به گاز برای تأمین برق کشور، به احتمال فراوان در آینده نزدیک برای کشور مشکل‌آفرین بوده و از دیدگاه پدافند غیرعامل، وابستگی به یک منبع انرژی به مسأله‌ای بحرانی تبدیل خواهد شد.
عهدشکنی شرکت‌های خارجی برای ساخت نیروگاه هسته‌ای پس از انقلاب
با توجه به مطالب فوق، فناوری هسته‌ای در کشور ما نیز جزو اولویت‌ها بوده و پروژه‌های آن از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده است، به‌نحوی که در ۱۴ اسفند ۱۳۳۵ موافقت‌نامه همکاری بین دولت آمریکا و ایران راجع به استفاده‌های غیرنظامی از انرژی اتمی امضاء شد. به موازات این موافقت‌نامه، انستیتو علوم هسته‌ای که تحت نظارت سازمان مرکزی پیمان سنتو بود از بغداد به تهران منتقل شد و دانشگاه تهران مرکزی را تحت عنوان مرکز اتمی دانشگاه تهران برای آموزش و پژوهش هسته‌ای پایه‌گذاری کرد.
سپس “آیزنهاور” رئیس‌جمهور وقت آمریکا جهت تبلیغ طرح خود(اتم برای صلح) یک رآکتور اتمی کوچک به ایران داد، به نحوی‌که ظرفیت این رآکتور ۵ مگاوات بود و با ۵۸۴.۵ کیلوگرم سوخت اورانیوم غنی‌شده ۹۳ درصد تا سال ۱۳۵۷ کار می‌کرد. از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ قرارداد ساخت هشت نیروگاه اتمی بین سازمان انرژی اتمی و پیمانکاران خارجی از کشورهای انگلستان، کانادا، هند، استرالیا، آلمان و آمریکا به امضاء رسید، اما همه آن‌ها علی‌رغم دریافت مبلغ قرارداد، از انجام تعهدات خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی سر باز زدند، که پروژه‌های زیر از جمله برنامه‌های مطرح بود:
۱)نیروگاه اتمی بوشهر(دو واحد): قرارداد ساخت این دو واحد هر یک با قدرت ۱۳۰۰ مگاوات با شرکت آلمانیKWU منعقد شد، از زمان انعقاد تا هنگام تعلیق قرارداد توسط آلمان‌ها در ۱۳۵۸، کارهای ساختمانی واحد یک این نیروگاه حدود ۸۰ درصد و کارهای برقی و مکانیکی آن نیز حدود ۶۰ درصد انجام شده بود.
۲)نیروگاه اتمی کارون(دو واحد): مذاکرات ساخت این دو واحد هر یک با قدرت ۹۵۰ مگاوات با شرکت فرانسوی فراماتوم انجام شده بود و مقاوله‌نامه‌های این واحدها با شرکت مذکور به امضاء رسید، مکان نیروگاه در نزدیکی دارخوین تعیین شده بود، اما به سرانجام نرسید.
۳)نیروگاه اتمی اصفهان(دو واحد): موافقت‌نامه ساخت این دو واحد نیروگاهی هر یک با قدرت ۱۲۹۰ مگاوات با شرکت آلمانی KWU به امضاء رسید، اما به سرانجام نرسید.
۴)نیروگاه اتمی ساوه(دو واحد): موافقت‌نامه ساخت این دو واحد نیروگاهی نیز هر یک با قدرت ۱۲۹۰ مگاوات با شرکت آلمانی KWU به امضاء رسید، اما به سرانجام نرسید.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و سرنگونی رژیم پهلوی، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت همچنان به عضویت و پایبندی خود به NPT، موافقت‌نامۀ پادمان و اساسنامۀ آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ادامه دهد، اما کشورهای طرف قرارداد فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای ایران در قبل از انقلاب اسلامی مثل آلمان، فرانسه، انگلیس و غیره نسبت به اجرای قراردادهای منعقده که قانونی و تحت نظارت آژانس بود و حتی مبالغ آن را نیز دریافت کرده بودند، استنکاف کردند.
از اقدامات خرابکارانه تا ترور دانشمندان هسته‌ای
دی‌ماه سال گذشته(۱۴۰۲) روزنامه “ولکس کرانت” هلند فاش کرد که دو سرویس اطلاعاتی هلند(AIVD و MIVD) در سال ۲۰۰۸ به دستور سازمان اطلاعات ایالات متحده آمریکا (CIA)، عامل نفوذی را برای عملیات خرابکارانه در تاسیسات هسته‌ای نطنز استخدام کرده‌اند. به گفته این روزنامه، یک مرد ۳۶ ساله هلندی به نام “اریک وان سابن” به مجتمع هسته‌ای زیرزمینی نطنز نفوذ کرده و تجهیزات آلوده به ویروس بسیار پیچیده “استاکس‌نت” را نصب کرده است.
وجود تاسیسات هسته‌ای نطنز یا مجتمع شهید احمدی‌روشن، اولین‌بار در سال ۲۰۰۲ توسط سازمان مجاهدین خلق(منافقین) افشا شده است، این تأسیسات از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰، هدف ۵ مورد حمله تخریبی گسترده قرار گرفته است.
در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ نیز عملیات خرابکارانه دیگری در بخش برق تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد. این تأسیساتِ غنی‌سازی که بخشی از آن در عمق ۴۰ – ۵۰ متری زمین قرار دارد، یکی از تأسیسات هسته‌ای ایران است که تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. شبکهٔ دولتی کان رژیم غاصب اسرائیل روز یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰ خبر داد که حادثه در تأسیسات اتمی نطنز، نتیجه «حملهٔ سایبری این کشور به ایران» بوده‌است.
در کنار تحریم‌های همه‌جانبه و ظالمانه، اقدامات خبیثانه و خرابکارانه ایالات متحده آمریکا و هم‌پیمانانش و رژیم صهیونیستی، تنها به تاسیسات هسته‌ای کشورمان محدود نبوده است، بلکه استکبار جهانی، نخبگان اتمی کشورمان مانند شهیدان «اردشیر حسین‌پور»، «مجید شهریاری»، «مصطفی احمدی‌روشن»، «مسعود علی‌محمدی»، «داریوش رضایی‌نژادـ»، «رضا قشقایی‌فرد» و «محسن فخری‌زاده مهابادی» را هم آسمانی کرده‌اند، اما نه‌تنها توسعه فناوری هسته‌ای ما تعطیل و یا حتی محدود نشده است بلکه این چرخه تا خودکفایی کامل در تولید نیروگاه و فرآورده‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ادامه دارد.
تولید برق هسته‌ای در بوشهر با همکاری روسیه
در این وضعیت، جمهوری اسلامی ایران که به‌دنبال خودکفایی در تولید برق هسته‌ای بود، ساخت و توسعۀ نیروگاه‌های اتمی بر اساس نیاز کشور را در سال ۱۳۸۴ بر مبنای تولید ۲۰ هزار مگاوات برق در مجلس شورای اسلامی تصویب کرد، سپس در دی‌ماه ۱۳۷۳ قرارداد تکمیل واحد یک نیروگاه اتمی بوشهر به‌صورت مشارکتی بین ایران و روسیه منعقد شد.
راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر بارها به دلیل فشارهای سیاسی آمریکا و برخی کشورهای غربی به تأخیر افتاد، تا این‌که سرانجام در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۰ واحد یک این نیروگاه طی مراسمی با حضور رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، رئیس روس اتم و وزیر انرژی روسیه به شبکه برق سراسری کشور متصل شد، از این‌رو ایران سی‌ویکمین کشور دنیاست که به تولید برق هسته‌ای می‌پردازد.
خودکفایی در سوخت هسته‌ای مقدمه ابرپروژه اتمی کشور
برنامه کلان دیگر در توسعۀ هسته‌ای ایران، خودکفائی در زمینۀ تولید سوخت هسته‌ای برای انواع نیروگاه‌های اتمی است، به‌گونه‌ای که فعالیت‌های چرخۀ سوخت هسته‌ای از اکتشاف و استخراج اورانیوم، فرآوری ترکیبات اورانیوم، غنی‌سازی اورانیوم و ساخت مجموعۀ سوخت را شامل می‌شود.
در همین راستا، پروژه ساغند یزد نمود عینی فعالیت در زمینه استحصال اورانیوم از منابع طبیعی است. تأسیسات موجود در این کارخانه، اورانیوم را از عمق ۳۵۰ متری استخراج کرده و سپس در منطقۀ اردکان یزد پس از اعمال فرایندهای مختلف شیمیایی و فیزیکی به کیک زرد تبدیل می‌کند. همچنین آن‌چه در اصفهان تحت عنوان پروژۀ UCF انجام می‌گیرد، تبدیل کیک زرد به هگزافلوراید اورانیوم (UF۶)، اورانیوم فلزی و اکسید اورانیوم است. UF۶ خوراک اصلی کارخانه غنی‌سازی در نطنز است، برای تولید میلۀ سوخت نیز کارخانۀ ZPP در اصفهان در حال ساخت است.
«ساخت ۵ نیروگاه ساحلی اتمی در دستور کار سازمان انرژی هسته‌ای ایران»
«محمد اسلامی»، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان ۱۸ آبان ۱۴۰۲ از آخرین وضعیت تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای در کشور خبر داد و اعلام کرد که جانمایی ساخت ۵ نیروگاه برق هسته‌ای در شهرهای ساحلی مشخص شده است،. وی ۳ اسفند ۱۴۰۳ نیز اعلام کرد که مرحله نخست خاک‌برداری نیروگاه اتمی ۳۰۰ مگاواتی کارون (دارخوین) به پایان رسیده است و پاییز ۱۴۰۳ فاز دو ساخت این نیروگاه با انجام بتن‌ریزی آغاز خواهد شد.
همچنین وی در جدیدترین گفت‌وگویی که با صداوسیما داشت، از ورود دو نیروگاه هزار مگاواتی دیگر به مدار در ۵ سال آینده خبر داد و ساخت نیروگاه «ایران هرمز» در سواحل مکران را نیز از جمله الزامات توسعه‌ای خواند و تصریح کرد که کشور از رهاورد این نیروگاه در یک افق کمتر از ۱۵ ساله، به ۵ هزار مگاوات برق دست خواهد یافت.
۱۶ پروژه موفق سازمان انرژی اتمی ایران
جمهوری اسلامی ایران در کنار برنامه‌ریزی عملیاتی برای ایجاد نیروگاه و تولید سوخت هسته‌ای، با ایجاد مراکز و آزمایشگاه‌های مختلف تحقیقاتی، تولیدی و خدماتی در استفاده‌ی صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در حوزه‌های مختلف نیز اهتمام کامل ورزیده است که بخشی از مهم‌ترین فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی در این حوزه‌ها عبارتند از:
۱)تولید رادیوایزوتوپ‌های مختلف؛
۲)تولید رادیوداروهای مختلف؛
۳)تولید انواع کیت‌های رادیودارویی؛
۴)تولید گندم موتانت و غیرموتانت، جو موتانت و غیرموتانت و پنبۀ موتانت؛
۵)اصلاح گونه‌های کشاورزی با استفاده از روش‌های هسته‌ای؛
۶)پرتودهی برای جلوگیری از ضایعات کشاورزی؛
۷)تولید نوارها و غلاف‌های پلیمری قابل انقباض حرارتی.
۸)تولید سیستم شمارش هسته‌ای با آشکارساز گایگر؛
۹)تولید مولد پالس هسته‌ای؛
۱۰)تولید دزیمتر جیبی و دزیمتر دیجیتال دستی؛
۱۱)استریلیزاسیون محصولات بهداشتی؛
۱۲)تولید انواع لیزرهای موردنیاز؛
۱۳)نشت‌یابی در لوله‌های انتقال نفت با استفاده از تکنیک کاربرد ردیاب‌های پرتوزا؛
۱۴)طراحی و ساخت لامپ‌های نوری (بتالایت) برای کاربردهای مختلف؛
۱۵)طراحی و ساخت سیستم هسته‌ای برای اندازه‌گیری خاکستر زغال‌سنگ جهت نشان‌دادن میزان مصرف زغال‌سنگ در صنایع کشور؛
۱۶)انجام پژوهش جهت تهیۀ واکسن دامی با استفاده از روش‌های هسته‌ای.
پایان
