از محبوبیت جهانی تا ممنوعیت‌های سیاسی؛ داستان برند دیپ‌سیک و تأثیرش بر صنعت هوش مصنوعی

دیپ‌سیک، آزمایشگاه هوش مصنوعی چینی که به حمایت یک صندوق سرمایه‌گذاری قدرتمند تجهیز شده، مدل‌های پیشرفته‌ای معرفی کرده که در زمان کوتاهی به شهرت بین‌المللی دست یافته‌اند. اما آیا محدودیت‌های تکنولوژیک و قوانین دولتی مانعی بر سر راه این برند هستند؟

به گزارش دنیای برند به نقل از تک‌کرانچ، دیپ‌سیک، آزمایشگاه هوش مصنوعی چینی که به‌تازگی با چت‌بات خود توجه زیادی جلب کرده، اکنون در صدر جدول دانلودهای فروشگاه اپ استور اپل و گوگل پلی قرار گرفته است. این محبوبیت ناگهانی باعث شده تحلیلگران وال‌استریت و متخصصان فناوری نسبت به رهبری آمریکا در رقابت هوش مصنوعی و پایدار ماندن تقاضا برای تراشه‌های هوش مصنوعی تردیدهایی مطرح کنند.

اما دیپ‌سیک از کجا آمده و چگونه توانسته در این مدت کوتاه به شهرت بین‌المللی دست یابد؟

ریشه‌های برند دیپ‌سیک

دیپ‌سیک با حمایت شرکت High-Flyer Capital Management، یک صندوق سرمایه‌گذاری کمی چینی که از هوش مصنوعی برای تصمیمات معاملاتی خود استفاده می‌کند، فعالیت خود را آغاز کرد.

لیانگ ونفنگ، یکی از علاقه‌مندان به هوش مصنوعی، در سال ۲۰۱۵ شرکت High-Flyer را تأسیس کرد. وی که فعالیت‌های خود در بازار سرمایه را از زمان دانشجویی در دانشگاه ژجیانگ آغاز کرده بود، در سال ۲۰۱۹ این شرکت را به‌عنوان یک صندوق متمرکز بر توسعه و استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی راه‌اندازی کرد.

در سال ۲۰۲۳، High-Flyer بخش تحقیقاتی خود یعنی دیپ‌سیک را به یک شرکت مستقل تبدیل کرد تا روی ابزارهای هوش مصنوعی، مستقل از تجارت مالی این شرکت، تمرکز کند.

از همان ابتدا، دیپ‌سیک زیرساخت‌های پردازشی خود را برای آموزش مدل‌ها توسعه داد. اما مانند سایر شرکت‌های هوش مصنوعی چینی، این شرکت نیز تحت تأثیر ممنوعیت‌های صادرات تجهیزات سخت‌افزاری آمریکا قرار گرفت. برای مثال، این شرکت مجبور شد برای آموزش مدل‌های اخیر خود از تراشه‌های Nvidia H800، نسخه‌ای کمتر قدرتمند از H100 که در اختیار شرکت‌های آمریکایی است، استفاده کند.

این شرکت با استخدام تهاجمی پژوهشگران دکتری از دانشگاه‌های برتر چین و جذب کارکنانی با زمینه‌های مطالعاتی متنوع (حتی آن‌هایی که سابقه‌ای در علوم کامپیوتر ندارند)، تیمی جوان و متمرکز ساخته است. این رویکرد به آن‌ها کمک کرده تا دامنه وسیعی از موضوعات را به مدل‌های خود اضافه کنند.

مدل‌های پیشرفته برند دیپ‌سیک

دیپ‌سیک نخستین مجموعه مدل‌های خود با نام‌های DeepSeek Coder، DeepSeek LLM و DeepSeek Chat را در نوامبر ۲۰۲۳ معرفی کرد. اما این برند از زمانی که خانواده مدل‌های DeepSeek-V2 را در بهار ۲۰۲۴ عرضه کرد، مورد توجه جدی صنعت هوش مصنوعی قرار گرفت.

مدل DeepSeek-V2، که یک سیستم چندمنظوره برای تحلیل متن و تصویر است، نه‌تنها در ارزیابی‌های هوش مصنوعی عملکرد بالایی نشان داد بلکه هزینه اجرای آن نیز بسیار کمتر از سایر مدل‌های مشابه بود. این امر باعث شد رقبای داخلی این شرکت مانند بایت‌دنس و علی‌بابا هزینه استفاده از برخی مدل‌های خود را کاهش دهند و برخی دیگر را رایگان کنند.

در ادامه، مدل DeepSeek-V3 که در دسامبر ۲۰۲۴ عرضه شد، شهرت دیپ‌سیک را افزایش داد.

طبق بنچمارک‌های داخلی، این مدل از هر دو نوع مدل‌های باز مانند Llama (متعلق به متا) و مدل‌های بسته‌ای مانند GPT-4o (متعلق به OpenAI) عملکرد بهتری داشته است.

آنچه بیشتر مورد توجه قرار گرفته، مدل DeepSeek R1 است که در ژانویه ۲۰۲۵ معرفی شد و یک مدل «استدلال‌گر» به‌شمار می‌رود. این مدل، که خود را در بسیاری از موارد بررسی می‌کند، برای جلوگیری از خطاهایی که معمولاً مدل‌های دیگر مرتکب می‌شوند، طراحی شده است. هرچند زمان پردازش بیشتری نیاز دارد (ثانیه‌ها تا دقیقه‌ها)، اما در حوزه‌هایی مانند فیزیک، علم و ریاضی عملکردی بسیار قابل‌اعتماد دارد.

با این حال، مدل R1 و سایر مدل‌های دیپ‌سیک محدودیت‌های خود را نیز دارند. نظارت‌های دولت چین بر این مدل‌ها باعث شده محتوایی که در تناقض با ارزش‌های «اصول سوسیالیستی» است، در مدل‌ها قابل استفاده نباشد. برای مثال، مدل R1 در اپ چت‌بات دیپ‌سیک به سؤالاتی درباره وقایع میدان تیان‌آنمن یا استقلال تایوان پاسخ نمی‌دهد.

نگرشی جدید به مدل کسب‌وکار

به‌نظر می‌رسد مدل کسب‌وکار دیپ‌سیک، پیرامون هزینه‌های پایین و گاه حتی رایگان بودن خدمات است. این استراتژی باعث شده قیمت محصولات و خدمات این برند، بسیار پایین‌تر از حد بازار باشد و همین موضوع توجه توسعه‌دهندگان را جلب کرده است.

مدل‌های دیپ‌سیک به صورت کامل منبع‌باز نیستند، اما تحت مجوزهایی عرضه می‌شوند که استفاده تجاری از آن‌ها را ممکن می‌کند. طبق اعلام Hugging Face، توسعه‌دهندگان این پلتفرم تاکنون بیش از ۵۰۰ مدل مشتق‌شده از R1 ساخته‌اند که ۲.۵ میلیون بار دانلود شده‌اند.

موفقیت دیپ‌سیک تأثیری شگرف بر بازار گذاشته است. این برند در کنار رقابت با غول‌هایی چون OpenAI و متا، باعث شد که ارزش سهام شرکت Nvidia در یک روز، ۱۸ درصد کاهش یابد.

مایکروسافت نیز به‌تازگی اعلام کرده که پلتفرم Azure AI Foundry خود از دیپ‌سیک پشتیبانی می‌کند.

اما همزمان، دولت‌ها و کشورهایی شروع به ممنوعیت استفاده از دیپ‌سیک کرده‌اند. ایالت نیویورک استفاده از دیپ‌سیک را در دستگاه‌های دولتی ممنوع کرده است.

آینده دیپ‌سیک مشخص نیست. بااین‌حال، مدل‌های جدید و بهبود‌یافته از این برند حتمی هستند، اما به نظر می‌رسد نگرانی‌های کشورهای غربی درباره تأثیر این فناوری بر رقابت جهانی در حال افزایش است.